મૌની અમાવસ્યાનો ઉપવાસ દર વર્ષે માઘ મહિનાની અમાસના દિવસે કરવામાં આવે છે. તેને માઘી અમાવસ્યા તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. વર્ષ ૨૦૨૫માં, આ વ્રત ૨૯ જાન્યુઆરીના રોજ મનાવવામાં આવશે, અને તે જ દિવસે મહા કુંભ મેળામાં ત્રીજું શાહી સ્નાન પણ થશે. ધાર્મિક ગ્રંથોમાં અમાસ તિથિને ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ માનવામાં આવે છે. આ દિવસ ગંગા સ્નાન, દાન અને પૂર્વજોની પૂજા માટે સમર્પિત છે. દરેક અમાસનું પોતાનું ખાસ મહત્વ હોય છે, પરંતુ મૌની અમાસને તેમાંથી સૌથી ખાસ માનવામાં આવે છે. આ દિવસે મૌન ઉપવાસ કરવાની પરંપરા છે. આ સમય જપ, તપ અને ધ્યાન માટે સૌથી યોગ્ય માનવામાં આવે છે. ચાલો જાણીએ કે આ દિવસે મૌન ઉપવાસ રાખવાનું શું મહત્વ છે અને તેનું પાલન કેવી રીતે કરવામાં આવે છે.
મૌની અમાવસ્યા પર મૌન રાખવાનું કારણ
મૌની અમાવસ્યાના દિવસે મૌન ઉપવાસ કરવાનો નિયમ છે. સાધકો આ દિવસે મૌન ઉપવાસ કરે છે, જે મુખ્યત્વે આત્મ-નિયંત્રણ અને માનસિક શાંતિ માટે કરવામાં આવે છે. આ ઉપવાસ ઋષિઓ અને સંતો દ્વારા પણ કરવામાં આવે છે, કારણ કે મૌન રહેવાથી મનને નિયંત્રિત કરવું અને ધ્યાનમાં ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવું સરળ બને છે. શાસ્ત્રો અનુસાર, મૌન વ્રત વ્યક્તિમાં આધ્યાત્મિક પ્રગતિ તરફ દોરી જાય છે. આના દ્વારા વાણીની શુદ્ધતા અને મોક્ષની પ્રાપ્તિ શક્ય છે. આ ઉપવાસ આધ્યાત્મિક શાંતિ અને ધ્યાનમાં ઊંડાણ પ્રાપ્ત કરવા માટે એક શક્તિશાળી માધ્યમ છે.
મૌની અમાવાસ્યા વ્રતના નિયમો
- આ દિવસે વહેલી સવારે ગંગા સ્નાન કરવું જરૂરી છે. જો ગંગામાં સ્નાન શક્ય ન હોય, તો પવિત્ર નદીના પાણીમાં સ્નાન કરવાનો પ્રયાસ કરો.
- દિવસભર શાંતિથી ધ્યાન અને જપ કરો.ઉપવાસ દરમિયાન કોઈપણ પ્રકારનું બોલવું પ્રતિબંધિત છે. તિથિ પૂરી થયા પછી ઉપવાસ પૂર્ણ કરો.
- ઉપવાસ તોડતા પહેલા, વ્યક્તિએ ભગવાન રામ અથવા તેમની પસંદગીના કોઈપણ દેવતાનું નામ લેવું જોઈએ.
મૌની અમાવસ્યાનું મહત્વ
મૌની અમાવાસ્યાનો ઉપવાસ આત્મ-નિયંત્રણ, શાંતિ અને મુક્તિ પ્રાપ્ત કરવા માટે અત્યંત અસરકારક માનવામાં આવે છે. આ ઉપવાસ મન અને વાણીને શુદ્ધ કરે છે અને આધ્યાત્મિક ઉર્જામાં વધારો કરે છે. શાસ્ત્રોમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે આ વ્રત રાખવાથી સમાજમાં માન-સન્માન વધે છે અને ભક્તની વાણી મધુર બને છે. ઉપરાંત, આ ઉપવાસ વ્યક્તિના આંતરિક અને બાહ્ય જીવનમાં સંતુલન લાવવામાં મદદ કરે છે.
મૌની અમાવસ્યાનો ઉપવાસ ફક્ત એક ધાર્મિક વિધિ નથી, પરંતુ તે આત્મ-નિયંત્રણ અને ધ્યાન દ્વારા માનસિક અને આધ્યાત્મિક શાંતિ પ્રાપ્ત કરવાની તક પણ પૂરી પાડે છે.
