દેશના આગામી મુખ્ય ચૂંટણી કમિશનર (CEC) જ્ઞાનેશ કુમાર હશે. સોમવારે વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીની અધ્યક્ષતામાં મળેલી પસંદગી સમિતિની બેઠકમાં તેમના નામને મંજૂરી આપવામાં આવી હતી, ત્યારબાદ રાષ્ટ્રપતિની મંજૂરી મળ્યા બાદ કાયદા મંત્રાલયે તેમના નામની જાહેરાત કરી હતી. પરંતુ કોંગ્રેસે જ્ઞાનેશ કુમારને આગામી મુખ્ય ચૂંટણી કમિશનર બનાવવાની પ્રક્રિયા પર પ્રશ્નો ઉભા કર્યા છે. આવી સ્થિતિમાં, એ જાણવું મહત્વપૂર્ણ છે કે કોંગ્રેસ ચૂંટણી કમિશનરની નિમણૂક પર કેમ પ્રશ્નો ઉઠાવી રહી છે, કોંગ્રેસને આ પ્રક્રિયા સામે શું વાંધો છે?…
પહેલા જાણો કે મીટિંગમાં શું થયું…
રાજીવ કુમાર 18 ફેબ્રુઆરીએ મુખ્ય ચૂંટણી કમિશનર પદ પરથી નિવૃત્ત થઈ રહ્યા છે. આવી સ્થિતિમાં, નવા સીઈસીની પસંદગી અંગે સોમવારે ત્રણ સભ્યોની પેનલની બેઠક યોજાઈ હતી. પીએમ મોદી ઉપરાંત કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રી અમિત શાહ અને લોકસભામાં વિરોધ પક્ષના નેતા રાહુલ ગાંધી પણ હાજર રહ્યા હતા. આ બેઠકમાં જ્ઞાનેશ કુમારના નામને મંજૂરી આપવામાં આવી હતી. પરંતુ રાહુલ ગાંધીએ સરકારને નવી નિમણૂક પ્રક્રિયાને પડકારતી અરજીઓ પર સુપ્રીમ કોર્ટ નિર્ણય ન લે ત્યાં સુધી સીઈસીની નિમણૂક મુલતવી રાખવા જણાવ્યું. હવે ચાલો જાણીએ કે સુપ્રીમ કોર્ટમાં કયો મામલો પેન્ડિંગ છે.
મોદી સરકારે કાયદો બદલ્યો હતો
તમને જણાવી દઈએ કે ગયા વર્ષે કેન્દ્ર સરકારે સંસદમાંથી એક કાયદો પસાર કર્યો હતો અને મુખ્ય ચૂંટણી કમિશનરની નિમણૂક માટેની પેનલમાંથી ભારતના મુખ્ય ન્યાયાધીશને બાકાત રાખ્યા હતા. અગાઉ, મુખ્ય ચૂંટણી કમિશનરની નિમણૂક વરિષ્ઠતાના આધારે કરવામાં આવતી હતી અને પસંદગી સમિતિમાં મુખ્ય ન્યાયાધીશનો પણ સમાવેશ કરવામાં આવતો હતો. પરંતુ કેન્દ્ર સરકારે આ કાયદામાં ફેરફાર કર્યો હતો. હવે સીઈસી અને ઈસીની નિમણૂક (નિમણૂક, સેવાની શરતો અને કાર્યકાળ) અધિનિયમ 2023 ની જોગવાઈઓ હેઠળ કરવામાં આવે છે.
મુખ્ય ન્યાયાધીશને CEC નિમણૂક પ્રક્રિયાથી દૂર રાખવાના મુદ્દા પર વિપક્ષ હુમલો કરી રહ્યો છે. કોંગ્રેસ સહિત ઘણા વિપક્ષી પક્ષોનો આરોપ છે કે કેન્દ્ર સરકારના આ પગલાથી પારદર્શિતા ખતમ થઈ જશે. મુખ્ય ન્યાયાધીશને હટાવવા અને કેન્દ્રના આ નવા કાયદા અંગે સુપ્રીમ કોર્ટમાં કેસ દાખલ કરવામાં આવ્યો છે.
હવે જાણો રાહુલે શા માટે વાંધો ઉઠાવ્યો
પીએમ મોદીની અધ્યક્ષતામાં યોજાયેલી પસંદગી સમિતિની બેઠકમાં રાહુલ ગાંધીએ નવા સીઈસીની નિમણૂક સામે પોતાનો અસંમતિ વ્યક્ત કરી હતી. તેમણે કહ્યું કે આ નિમણૂક પ્રક્રિયા સુપ્રીમ કોર્ટના આદેશની ભાવના વિરુદ્ધ છે. રાહુલ ગાંધીએ પણ વિરોધ પત્ર સુપરત કર્યો. કોંગ્રેસ વતી કહેવામાં આવ્યું હતું કે સુપ્રીમ કોર્ટ 19 ફેબ્રુઆરીએ મુખ્ય ચૂંટણી કમિશનરની નિમણૂક માટેની પેનલમાંથી CJI ને બાકાત રાખવાના નિર્ણયને પડકારતી અરજીઓ પર સુનાવણી કરશે. તેથી, નવા સીઈસીની પસંદગી માટેની બેઠક સુપ્રીમ કોર્ટના નિર્ણય પછી યોજાઈ શકે છે.
કોંગ્રેસે કહ્યું કે બંધારણ ખતરામાં છે
કોંગ્રેસે પોતાના નિવેદનમાં કહ્યું- અમને પૂરી આશા હતી કે પીએમ મોદીના નેતૃત્વ હેઠળની પસંદગી સમિતિ વિપક્ષી નેતાની માંગ/વાંધાને અવગણીને આગળ વધશે. કોંગ્રેસના રાજ્યસભા સાંસદ અભિષેક સિંઘવીએ જણાવ્યું હતું કે, “ભારતના મુખ્ય ન્યાયાધીશને દૂર કરીને અથવા તેમને દૂર રાખવાનો પ્રયાસ કરીને… સરકારે સ્પષ્ટ કરી દીધું છે કે તેઓ બંધારણીય સંસ્થાઓ પર નિયંત્રણ ઇચ્છે છે અને કોઈ વિશ્વસનીયતા રહે તેવું ઇચ્છતા નથી.” કેસી વેણુગોપાલે કહ્યું કે આ બંધારણની ભાવના વિરુદ્ધ છે.
હવે જાણો કોણ છે જ્ઞાનેશ કુમાર
૧૯૮૮ બેચના કેરળ કેડરના IAS અધિકારી જ્ઞાનેશ કુમારનો જન્મ ૨૭ જાન્યુઆરી ૧૯૬૪ના રોજ ઉત્તર પ્રદેશના આગ્રામાં થયો હતો. તેમણે પોતાનો પ્રારંભિક અભ્યાસ વારાણસીની ક્વીન્સ કોલેજ અને લખનૌની કેલ્વિન તાલુકદાર કોલેજમાંથી કર્યો હતો. આ પછી, તેમણે IIT કાનપુરમાંથી સિવિલ એન્જિનિયરિંગમાં B.Tech, ICFAIમાંથી બિઝનેસ ફાઇનાન્સમાં પોસ્ટ ગ્રેજ્યુએશન અને હાર્વર્ડ યુનિવર્સિટીમાંથી પર્યાવરણીય અર્થશાસ્ત્રમાં પોસ્ટ ગ્રેજ્યુએશનની ડિગ્રી મેળવી. તેમણે એર્નાકુલમના સહાયક કલેક્ટર, અડૂરના નાયબ કલેક્ટર, કેરળ રાજ્ય અનુસૂચિત જાતિ અને અનુસૂચિત જનજાતિ વિકાસ નિગમના મેનેજિંગ ડિરેક્ટર, કેરળમાં કોચીન મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશનના મ્યુનિસિપલ કમિશનર તરીકે સેવા આપી હતી. તેમણે અન્ય ઘણા હોદ્દાઓ પર પણ સેવા આપી.
તેઓ ૩૧ જાન્યુઆરી, ૨૦૨૪ ના રોજ ભારત સરકારના સહકારી સચિવ તરીકે નિવૃત્ત થયા અને ૧૪ માર્ચ, ૨૦૨૪ ના રોજ ભારતના ચૂંટણી પંચમાં ચૂંટણી કમિશનર તરીકે નિયુક્ત થયા.
