SEBI: From Humble Beginnings in 1988
SEBI : અમેરિકન શોર્ટ સેલર હિંડનબર્ગે તેના તાજેતરના અહેવાલમાં અદાણી ગ્રૂપ અને સેબી ચીફ માધાબી પુરી બુચ વચ્ચે જોડાણ હોવાનો દાવો કર્યો છે. જોકે, સેબી ચીફ માધાબી પુરી બુચે આ આરોપોને નકારી કાઢ્યા છે. પરંતુ વિપક્ષ સેબી ચીફ અને કેન્દ્ર સરકાર પર પ્રહારો કરી રહ્યા છે. આવી સ્થિતિમાં સેબી શું છે અને તે કેવી રીતે કામ કરે છે તે જાણવું જરૂરી છે. સેબીના વડાની ભૂમિકા શું છે?
સેબી બજારનું ‘મોનિટર’ કરે છે
અમે તમને જણાવી દઈએ કે સિક્યોરિટીઝ એન્ડ એક્સચેન્જ બોર્ડ ઓફ ઈન્ડિયા (SEBI) એ ભારતની મુખ્ય નિયમનકારી સંસ્થા છે, જે ભારતીય શેરબજાર અને અન્ય સિક્યોરિટી બજારોની દેખરેખ અને નિયંત્રણ માટે જવાબદાર છે. સેબીનો મુખ્ય ઉદ્દેશ્ય રોકાણકારોના હિતોનું રક્ષણ કરવાનો, સિક્યોરિટીઝમાં વેપારની પારદર્શિતા અને કાર્યક્ષમતા સુનિશ્ચિત કરવાનો છે. સેબીની રચના 12 એપ્રિલ 1988ના રોજ ભારત સરકાર દ્વારા કરવામાં આવી હતી. પરંતુ, તેને 30 જાન્યુઆરી, 1992ના રોજ કાનૂની અધિકારો અને સ્વાયત્તતા મળી. તેનું મુખ્યાલય મુંબઈમાં છે. તેની પ્રાદેશિક કચેરીઓ દિલ્હી, ચેન્નાઈ, કોલકાતા અને અમદાવાદ જેવા શહેરોમાં છે.
સેબીના અધ્યક્ષની નિમણૂક ભારત સરકાર દ્વારા કરવામાં આવે છે. ચેરમેન સેબીના સૌથી વરિષ્ઠ અધિકારી છે જે બોર્ડના તમામ કાર્યો અને નીતિઓ માટે જવાબદાર છે. સેબી ચીફ ઉપરાંત, બોર્ડમાં 3 થી 5 પૂર્ણ-સમયના સભ્યો હોય છે. તેમની પાસે નાણાકીય બજારોના નિયમન સહિત ઘણી જવાબદારીઓ છે. આ સિવાય સેબીમાં નાણા મંત્રાલય અને રિઝર્વ બેંક તરફથી નામાંકિત બે સભ્યો પણ છે.
SEBI જાણો શું છે સેબીનું કામ
SEBI જાણો શું છે સેબીનું કામતમને જણાવી દઈએ કે લોકસભા ચૂંટણી પહેલા ભારતીય શેરબજારે ઈતિહાસ રચ્યો હતો. પ્રથમ વખત બજાર 5 ટ્રિલિયન ડોલર ક્લબમાં સામેલ થયું હતું. ત્યારે એવી અપેક્ષા હતી કે ભારત ટૂંક સમયમાં વિશ્વનું સૌથી મોટું ટોપ માર્કેટ બની જશે. સેબીનું કામ રોકાણકારોના હિતોનું રક્ષણ કરવાનું છે. સેબી પાસે નિયમો બનાવવાની સત્તા છે. તે મૂડીબજારમાં વ્યાપાર સંબંધિત છેતરપિંડી અને છેતરપિંડી અટકાવવા માટે પણ જવાબદાર છે. તેમની પાસે અન્ય વિવાદોને લાગુ કરવાની અને પતાવટ કરવાની સત્તા છે. સેબીનું કાર્ય મ્યુચ્યુઅલ ફંડ સિક્યોરિટીઝની નોંધણી કરવાનું અને તેમની પ્રવૃત્તિઓ પર નજર રાખવાનું છે. આ ઉપરાંત, સેબી નવી કંપનીઓના લિસ્ટિંગમાં પણ મહત્વની ભૂમિકા ભજવે છે.
હિન્ડેનબર્ગે કયા આક્ષેપો કર્યા?
હિન્ડેનબર્ગ દ્વારા શનિવારે જાહેર કરાયેલા અહેવાલમાં દાવો કરવામાં આવ્યો છે કે વ્હિસલબ્લોઅર દસ્તાવેજો દર્શાવે છે કે માધાબી બુચ અને તેના પતિ ધવલ બુચે 5 જૂન, 2015ના રોજ સિંગાપોરમાં IPE પ્લસ ફંડ 1 સાથે તેમનું ખાતું ખોલાવ્યું હતું. આમાં દંપતીનું કુલ રોકાણ 10 મિલિયન ડોલર હોવાનો અંદાજ છે. હિંડનબર્ગે આક્ષેપ કર્યો હતો કે ઓફશોર મોરેશિયસ ફંડની સ્થાપના અદાણી ગ્રુપના ડાયરેક્ટર દ્વારા ઈન્ડિયા ઈન્ફોલાઈન દ્વારા કરવામાં આવી હતી અને તે ટેક્સ હેવન મોરેશિયસમાં નોંધાયેલ છે.
દંપતીએ આરોપોને નકારી કાઢ્યા હતા
બુચ દંપતીએ હિંડનબર્ગ દ્વારા કરવામાં આવેલા આરોપોને નકારી કાઢ્યા છે. બુચે જણાવ્યું હતું કે તેઓએ 2015 માં 360 વન એસેટ એન્ડ વેલ્થ મેનેજમેન્ટ (અગાઉ IIFL વેલ્થ મેનેજમેન્ટ) દ્વારા સંચાલિત IPE પ્લસ ફંડ 1 માં રોકાણ કર્યું હતું. આ રોકાણ તેમના દ્વારા કરવામાં આવ્યું હતું તેના બે વર્ષ પહેલાં માધાબી સંપૂર્ણ સમયના સભ્ય તરીકે સેબીમાં જોડાયા હતા જ્યારે તેઓ બંને ખાનગી નાગરિક તરીકે સિંગાપોરમાં રહેતા હતા. નિવેદન અનુસાર, ફંડમાં રોકાણ કરવાનો નિર્ણય એટલા માટે લેવામાં આવ્યો હતો કારણ કે મુખ્ય રોકાણ અધિકારી અનિલ આહુજા ધવલના શાળા અને IIT દિલ્હીના બાળપણના મિત્ર છે અને તેમની પાસે Citibank, JP Morgan અને 3i ગ્રુપ PLCના ભૂતપૂર્વ કર્મચારી તરીકે દાયકાઓનો અનુભવ છે મજબૂત રોકાણ કારકિર્દી.
‘આપણું જીવન એક ખુલ્લું પુસ્તક છે’
આરોપોને સ્પષ્ટપણે નકારી કાઢતા, સેબીના અધ્યક્ષ માધાબી પુરી બૂચ અને તેમના પતિ ધવલ બૂચે રવિવારે વહેલી સવારે જારી કરેલા નિવેદનમાં જણાવ્યું હતું કે 10 ઓગસ્ટના રોજ હિંડનબર્ગ રિપોર્ટમાં કરવામાં આવેલા આરોપો પાયાવિહોણા છે અને તેમાં કોઈ સત્ય નથી. આપણું જીવન અને નાણાં એક ખુલ્લા પુસ્તક જેવું છે. અમારે જે કંઈપણ ખુલાસો કરવાની જરૂર હતી, તે તમામ માહિતી વર્ષોથી સેબીને આપવામાં આવી છે.
આ પણ વાંચો – National News : 17 લાખ સરકારી કર્મચારીઓ હડતાળ પર, ઘણા વિભાગોમાં હંગામો થશે
