ભારત ટૂંક સમયમાં પરિવહન ક્ષેત્રે એક નવો ઇતિહાસ રચવા જઈ રહ્યું છે. દેશ હવે વિશ્વની સૌથી લાંબી હાઇપરલૂપ પરીક્ષણ સુવિધા બનાવવાની તૈયારી કરી રહ્યો છે. આ મહત્વાકાંક્ષી પ્રોજેક્ટ ભારતીય રેલ્વે અને IIT મદ્રાસના સહયોગથી શરૂ કરવામાં આવી રહ્યો છે, જે હેઠળ હાઇપરલૂપ ટેકનોલોજીને આગલા સ્તર પર લઈ જવાની યોજના છે.
આ હાઇ-સ્પીડ ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર ૧,૧૦૦ કિલોમીટર પ્રતિ કલાકની ઝડપ હાંસલ કરવામાં સક્ષમ હશે. અધિકારીઓના જણાવ્યા અનુસાર, ડિસેમ્બર 2024 માં 422-મીટર ટેસ્ટ ટ્રેકની સફળ સ્થાપના પછી, હવે 40-50 કિલોમીટર લાંબો હાઇપરલૂપ ટેસ્ટ ટ્રેક બનાવવાની યોજના છે. આ પ્રોજેક્ટને ભારતીય રેલ્વે દ્વારા સમર્થન આપવામાં આવશે.
ET ના અહેવાલ મુજબ, IIT મદ્રાસના કેમ્પસમાં 422 મીટર લાંબો હાઇપરલૂપ ટેસ્ટ ટ્રેક બનાવવામાં આવ્યો છે, જે ભારતમાં આ પ્રકારનો પહેલો ટ્રેક છે. હવે આ સફળતા પછી, સરકાર અને નિષ્ણાતો તેને વધુ વિસ્તૃત કરવાની યોજના બનાવી રહ્યા છે. સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર, પ્રસ્તાવિત નવી પરીક્ષણ સુવિધા હાલના ટ્રેક કરતા અનેક ગણી લાંબી હશે અને તે વિશ્વમાં તેના પ્રકારની સૌથી મોટી સુવિધા બની શકે છે.
હાઇપરલૂપ: ભવિષ્યની પરિવહન વ્યવસ્થા
હાઇપરલૂપ એક ઉભરતી હાઇ-સ્પીડ જાહેર પરિવહન પ્રણાલી છે જે પરંપરાગત રેલ માર્ગોની જેમ કાર્ય કરે છે પરંતુ અદ્યતન તકનીકો દ્વારા વધુ કાર્યક્ષમતા અને ઓછા ખર્ચ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે. આ સિસ્ટમ હવા-વાહક સપાટીઓ દ્વારા સપોર્ટેડ, ઓછા દબાણવાળી નળીઓમાં ફરતા કેપ્સ્યુલ્સનો ઉપયોગ કરે છે.
૪૨૨-મીટર વેક્યુમ ટ્યુબ પરીક્ષણ સુવિધા ભારતીય રેલ્વે, લાર્સન એન્ડ ટુબ્રો (L&T) કન્સ્ટ્રક્શન અને IIT મદ્રાસના સહયોગથી સ્થાપિત કરવામાં આવી હતી. આ પ્રોજેક્ટમાં મુખ્ય ભૂમિકા TuTr Hyperloop ભજવી રહી છે, જે IIT મદ્રાસ દ્વારા સંચાલિત એક ડીપ-ટેક સ્ટાર્ટઅપ છે, જેણે તાજેતરમાં ભારતના પ્રથમ કોમર્શિયલ હાઇપરલૂપ પોડનું પરીક્ષણ સફળતાપૂર્વક પૂર્ણ કર્યું છે. આ વિકાસ પર ખુશી વ્યક્ત કરતા કેન્દ્રીય રેલ્વે મંત્રી અશ્વિની વૈષ્ણવે કહ્યું, “આ ભારત માટે પરિવહનના ભવિષ્યને ફરીથી વ્યાખ્યાયિત કરવાની તક છે. હાઇપરલૂપ ટેકનોલોજી માત્ર મુસાફરીનો સમય ઘટાડશે નહીં પરંતુ પર્યાવરણને અનુકૂળ પણ રહેશે.”
ભારતીય રેલ્વે અને IIT મદ્રાસનો સહયોગ
એક સત્તાવાર નિવેદનમાં જણાવાયું છે કે ભારતીય રેલ્વે અને IIT મદ્રાસ રેલ્વેના નાણાકીય સહાયથી સંયુક્ત રીતે વર્ટિકલ ટેક-ઓફ અને લેન્ડિંગ વ્હીકલ વિકસાવવાની યોજના બનાવી રહ્યા છે. સ્વિસપોડ ટેક્નોલોજીસના સીઈઓ અને સહ-સ્થાપક ડેનિસ ટ્યુડોરે જણાવ્યું હતું કે, “ભારતમાં હાઇપરલૂપ ટેકનોલોજી માટે અપાર સંભાવનાઓ છે. અંદાજ મુજબ, 40 કિમી લાંબો ટેસ્ટ ટ્રેક બનાવવા માટે $150 થી $300 મિલિયનનો ખર્ચ થશે.” માર્ચ 2022 માં, સ્વિસપોડ અને TuTr એ એક સમજૂતી કરાર (MoU) પર હસ્તાક્ષર કર્યા, જેને સ્વિસ અને ભારતીય સરકારો દ્વારા સમર્થન આપવામાં આવ્યું છે.
હાઇપરલૂપની વૈશ્વિક સ્થિતિ
હાઇપરલૂપ સિસ્ટમનો પ્રારંભિક ખ્યાલ 1970 ના દાયકામાં સ્વિસ પ્રોફેસર માર્સેલ જફરે પ્રસ્તાવિત કર્યો હતો. ત્યારબાદ, સ્વિસમેટ્રો એસએની સ્થાપના 1992 માં થઈ, પરંતુ કંપની 2009 માં બંધ થઈ ગઈ. વર્જિન હાઇપરલૂપ નેવાડામાં પોતાનો ટેસ્ટ પ્રોગ્રામ ચલાવી રહ્યું છે, પરંતુ હવે જટિલ પ્રમાણપત્ર પ્રક્રિયાઓને કારણે કાર્ગો પરિવહન પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરી રહ્યું છે. દરમિયાન, કેનેડિયન કંપની ટ્રાન્સપોડ તેની પોતાની અલગ પ્રોપલ્શન અને લેવિટેશન ટેકનોલોજીનું પરીક્ષણ કરવા માટે એક સુવિધા વિકસાવી રહી છે. આ ઉપરાંત, ચીન હાઇપરલૂપ જેવી જ એક સિસ્ટમ પણ વિકસાવી રહ્યું છે, જેનો ઉદ્દેશ્ય હાઇપરસોનિક ગતિ પ્રાપ્ત કરવાનો છે.
ચીન પણ પરીક્ષણો કરી રહ્યું છે
ફેબ્રુઆરી 2024 માં, ચીને લગભગ 2 કિલોમીટરના ટ્રેક પર પ્રારંભિક પરીક્ષણો કર્યા, જેમાં તેની ટ્રેન 622 કિમી પ્રતિ કલાકની ઝડપે દોડી. આ કિસ્સામાં, ચીને જાપાનની L0 શ્રેણીની ટ્રેનના 600 કિમી પ્રતિ કલાકના રેકોર્ડને વટાવી દીધો. હવે ભારત ૧૧૦૦ કિમીની ગતિ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરીને આગળ વધી રહ્યું છે. હાઇપરલૂપ એક અત્યાધુનિક ટેકનોલોજી છે જે ખાસ ટ્યુબની અંદર ઓછા દબાણવાળા વાતાવરણમાં ઉચ્ચ ઝડપે પોડ્સ ચલાવે છે. તેની સફળતા ભારતના મુખ્ય શહેરોને જોડવા અને મુસાફરીમાં ક્રાંતિ લાવવા તરફ એક મોટું પગલું સાબિત થઈ શકે છે.
