૨૭ વર્ષ પછી, ભાજપે દિલ્હીમાં ફરી સત્તા મેળવી છે અને જંગી બહુમતી મેળવ્યાના ૧૧ દિવસ પછી, તેણે એક મહિલાને મુખ્યમંત્રી તરીકે ચૂંટ્યા છે. ભાજપે પહેલી વાર મહિલા ધારાસભ્ય પર શા માટે દાવ લગાવ્યો? જ્યારથી ભાજપે દિલ્હીમાં આમ આદમી પાર્ટીને હરાવી ત્યારથી, રાજ્યના નવા મુખ્યમંત્રી માટે ઘણા મોટા નેતાઓના નામની ચર્ચા થઈ રહી હતી. આમાં આમ આદમી પાર્ટીના વડા અને ભૂતપૂર્વ મુખ્યમંત્રી અરવિંદ કેજરીવાલને હરાવનારા પ્રવેશ વર્મા, દિલ્હીના અનુભવી નેતા વિજેન્દ્ર ગુપ્તા, આશિષ સૂદ, શિખા રોય અને દિલ્હી ભાજપ પ્રમુખ વીરેન્દ્ર સચદેવનો સમાવેશ થાય છે. પરંતુ બુધવારે સાંજે જ્યારે ભાજપ વિધાનસભા પક્ષની બેઠક મળી, ત્યારે ધારાસભ્યોએ ૫૦ વર્ષીય રેખા ગુપ્તાને મુખ્યમંત્રી તરીકે ચૂંટ્યા. તેઓ શાલીમાર બાગથી પહેલી વાર ધારાસભ્ય તરીકે ચૂંટાયા છે. વૈશ્ય સમુદાયમાંથી આવતી રેખા ગુપ્તા મૂળ હરિયાણાના જીંદની છે. રાજકીય નિષ્ણાતો માને છે કે એક મહિલાને મુખ્યમંત્રી બનાવીને, ભાજપે સ્પષ્ટપણે પાર્ટી અને સરકારમાં મહિલાઓની ભાગીદારી વધારવાનો સંદેશ આપ્યો છે. શાહીન બાગથી લઈને નાગરિક સુવિધાઓ સુધી, દિલ્હીના લોકોએ મતદાન કરતી વખતે શું વિચાર્યું? મહિલાઓ, જાતિ અને ભવિષ્ય પરંતુ ભાજપ ૧૩ રાજ્યોમાં સત્તામાં છે પરંતુ અત્યાર સુધી પાર્ટી પાસે કોઈ મહિલા મુખ્યમંત્રી નથી, આ પહેલા ભાજપે ઘણા રાજ્યોમાં મહિલા મુખ્યમંત્રીઓ બનાવી છે.
પરંતુ આ વખતે ભાજપે દિલ્હીમાં એક મહિલા મુખ્યમંત્રી બનાવીને એક તીરથી ઘણા નિશાન બનાવ્યા છે. વરિષ્ઠ પત્રકાર મીનુ જૈન DW ને કહે છે, “ભાજપને આ વખતે દિલ્હીમાં મહિલાઓનો ઘણો ટેકો મળ્યો છે અને ભાજપને એવું લાગ્યું હશે કે રેખા ગુપ્તા પહેલા AAPની આતિશી મુખ્યમંત્રી હતી અને તે પહેલા કોંગ્રેસની શીલા દીક્ષિત, તેથી તેમને લાગ્યું હશે કે મહિલાઓએ અમને મત આપ્યો છે, તેથી બદલામાં આપણે દિલ્હીને એક મહિલા મુખ્યમંત્રી આપવી જોઈએ.” જૈન કહે છે, “નરેન્દ્ર મોદી ૨૦૧૪ થી સત્તામાં છે, પરંતુ કોઈપણ રાજ્યમાં જ્યાં તેમની સરકાર બની ત્યાં પાર્ટીએ કોઈ મહિલાને મુખ્યમંત્રી બનાવી નથી, પરંતુ આ વખતે તે મહિલાઓને સંદેશ આપવા માંગે છે.” તેણી કહે છે, “ભાજપ મહિલા અનામત વિશે વાત કરે છે પરંતુ મહિલાઓને તે રીતે તેના લાભ આપવામાં આવ્યા નથી.” બીજી બાજુ, રાજકીય વિશ્લેષક ડો.
મુકેશ કુમાર રેખા ગુપ્તાના મુખ્યમંત્રી બનવાને આશ્ચર્યજનક માનતા નથી. તેઓ કહે છે, “જો આપણે મધ્યપ્રદેશ તરફ નજર કરીએ, તો કોઈએ સપનામાં પણ મોહન યાદવનું નામ વિચાર્યું ન હતું. તેમના નામની ચર્ચા તો ક્યાંય થઈ નહોતી, પરંતુ તેઓ મુખ્યમંત્રી તરીકે ચૂંટાયા હતા. તેવી જ રીતે, જો આપણે રાજસ્થાન તરફ નજર કરીએ, તો ત્યાં પણ એવું જ બન્યું. ઉત્તરાખંડમાં પણ આવી જ સ્થિતિ બની હતી. મનોહર લાલ ખટ્ટરના સમયમાં હરિયાણામાં કંઈક આવું જ બન્યું હતું, પરંતુ અહીં દિલ્હીમાં, જે નામોની ચર્ચા થઈ રહી હતી તેમાં રેખા ગુપ્તાનું નામ પણ ચર્ચાઈ રહ્યું હતું. કદાચ ભાજપમાં કોઈ મહિલા મુખ્યમંત્રી ન હોવાથી, મહિલાઓ ભાજપને ભારે મતદાન કરી રહી હોવાથી, ભાજપ માટે મહિલા મુખ્યમંત્રી બનાવવી જરૂરી બની ગઈ.” અહેવાલ: દિલ્હીના 31 નવા ધારાસભ્યો સામે ફોજદારી કેસ સંઘની નજીક હોવાનો ફાયદો રેખા ગુપ્તા તેમના વિદ્યાર્થી જીવનથી જ રાજકારણમાં સક્રિય છે અને આ વખતે તેઓ પહેલીવાર શાલીમાર બાગથી ધારાસભ્ય તરીકે ચૂંટાયા હતા. રેખા ગુપ્તાએ 1992માં દિલ્હી યુનિવર્સિટીની દૌલત રામ કોલેજમાં અભ્યાસ કરતી વખતે વિદ્યાર્થી રાજકારણમાં પ્રવેશ કર્યો હતો. તેઓ અખિલ ભારતીય વિદ્યાર્થી પરિષદ (ABVP) સાથે સંકળાયેલા હતા અને ૧૯૯૬-૯૭માં તેઓ દિલ્હી યુનિવર્સિટી વિદ્યાર્થી સંઘ (DUSU) ના પ્રમુખ બન્યા, ૨૦૦૭માં તેઓ ઉત્તર પિતામપુરાથી કાઉન્સિલર તરીકે ચૂંટાયા. તેઓ રાષ્ટ્રીય સ્વયંસેવક સંઘ (RSS) સાથે પણ સંકળાયેલા છે અને દિલ્હીમાં ભાજપના મહિલા મોરચાના મહાસચિવ અને તેની રાષ્ટ્રીય કાર્યકારી સમિતિના સભ્ય રહી ચૂક્યા છે.
મુકેશ કુમાર કહે છે, “ગુપ્તા સંઘની નજીક રહ્યા છે અને આ સમયે RSS પણ તેના માટે દબાણ કરી રહ્યું હતું અને એવું માનવામાં આવે છે કે ગુપ્તાની પસંદગીમાં RSSની પણ ભૂમિકા હતી.” મહિલા મતદારો પર ભાજપની નજર: આ દિલ્હી ચૂંટણીમાં, તમામ પક્ષોએ મહિલાઓ પર વધુ ધ્યાન કેન્દ્રિત કર્યું. ભાજપ, કોંગ્રેસ અને AAP એ તેમના મેનિફેસ્ટોમાં મહિલાઓ માટે મોટા વચનો આપ્યા હતા. AAP એ મહિલા સન્માન યોજના હેઠળ મહિલાઓને માસિક રૂ. 2,100 ભથ્થું આપવાનું વચન આપ્યું હતું, જ્યારે ભાજપે મહિલા સમૃદ્ધિ યોજનાના પ્રસ્તાવ સાથે મહિલાઓને માસિક રૂ. 2,500 ભથ્થું, ગર્ભવતી મહિલાઓ માટે રૂ. 21,000 ભથ્થું અને વિધવાઓ માટે ઉચ્ચ પેન્શન આપવાનું વચન આપ્યું હતું. જ્યારે કોંગ્રેસે પણ મહિલાઓને દર મહિને રૂ. 2500 આપવાનું વચન આપ્યું હતું. આ દિલ્હી ચૂંટણીમાં, મહિલા મતદારોનું મતદાન ટકાવારી પુરુષો કરતા વધુ હતું, મહિલા મતદારોનું મતદાન ટકાવારી 60.92 હતી, જ્યારે પુરુષોનું મતદાન ટકાવારી 60.21 ટકા હતી. ડૉ. કુમાર કહે છે, “મને લાગે છે કે દિલ્હીમાં જે મહિલાને મુખ્યમંત્રી બનાવવામાં આવી છે તે ફક્ત દિલ્હીની મહિલા મતદારોને ખુશ કરવા માટે છે.” આ ફક્ત આટલું જ કરવા માટે નથી, તે રાષ્ટ્રીય સ્તરે સંદેશ આપવાનો પ્રયાસ છે, કારણ કે ભાજપ શાસિત ઘણા રાજ્યોમાં એક પણ મહિલા મુખ્યમંત્રી નથી, હવે પ્રશ્ન એ ઉભો થાય છે કે પાર્ટી મહિલાઓ પાસેથી મત લે છે પણ તેમને નેતૃત્વમાં કોઈ સ્થાન આપતી નથી, તેથી મને લાગે છે કે ભાજપે આ પ્રશ્નનો જવાબ આપી દીધો છે.” મીનુ જૈન અને ડૉ. મુકેશ કુમાર બંને માને છે કે ગુપ્તાને પસંદ કરીને, ભાજપે વૈશ્ય સમુદાયને પણ આકર્ષવાનો પ્રયાસ કર્યો છે. જૈન કહે છે, “વૈશ્ય સમુદાયને એક સંદેશ આપવામાં આવ્યો છે, આ સમુદાય હંમેશા સંઘ અને ભાજપ સાથે રહ્યો છે અને તેને ભંડોળ પણ આપતો રહ્યો છે.
ભાજપે આ સમુદાયને સ્પષ્ટ સંદેશ આપ્યો છે કે જુઓ અમે તમારા સમુદાયના એક સભ્યને મુખ્યમંત્રી બનાવીને તમને સન્માન આપ્યું છે.” ડૉ. કુમાર કહે છે, “ભાજપે એક જ તીરથી અનેક નિશાન બનાવ્યા છે, પ્રથમ તો તેણે મહિલા મતદારોને આકર્ષ્યા છે, બીજું તેણે વૈશ સમુદાયને ખુશ કરવાનો પ્રયાસ કર્યો છે અને ત્રીજું તે હરિયાણાથી પણ છે અને હરિયાણાના મતદારો સારી સંખ્યામાં છે.
