રામ મંદિર આંદોલન દરમિયાન સૌથી વધુ સક્રિય મહિલા અને બાબરી ધ્વંસ કેસમાં આરોપી સાધ્વી ઋતંભરાને પદ્મ ભૂષણથી સન્માનિત કરવામાં આવ્યા છે. તેમને સામાજિક કાર્ય માટે દેશના પ્રતિષ્ઠિત પુરસ્કારથી નવાજવામાં આવ્યા છે. તમને જણાવી દઈએ કે સાધ્વી ઋતંભરા વિશ્વ હિન્દુ પરિષદના એટલા કાર્યકર હતા કે તેમના આહ્વાન સાંભળીને માત્ર પુરુષો જ નહીં પરંતુ મોટી સંખ્યામાં મહિલાઓ પણ રામ મંદિર આંદોલનમાં જોડાઈ અને કાર સેવા કરવા પહોંચી ગઈ. તેમનું પ્રભાવશાળી વ્યક્તિત્વ અને શક્તિશાળી ભાષણ આજે પણ ચર્ચાનો વિષય છે. રામ મંદિર આંદોલન દરમિયાન ઉમા ભારતી અને સાધ્વી ઋતંભરા ફાયરબ્રાન્ડ મહિલાઓ હતી.
સાધ્વી ઋતંભરાએ હિન્દુઓને રામ મંદિર આંદોલન દરમિયાન બધા મતભેદો ભૂલીને એક થવા હાકલ કરી હતી. સાધ્વી ઋતંભરનું પહેલાનું નામ નિશા કિશોરી હતું. તે પંજાબના મંડી દૌરાહા ગામની રહેવાસી હતી. તેમનો જન્મ એક ગરીબ પરિવારમાં થયો હતો. ઈન્ડિયા ટુડેને આપેલા ઈન્ટરવ્યુમાં, તેણીએ કહ્યું હતું કે તેની માતાએ બે ભાડૂઆત છોકરાઓ સાથેની મિત્રતાને કારણે તેને થપ્પડ મારી હતી. આ પછી તેને ઘરે રહેવાનું મન ન થયું. તે ગુસ્સામાં ઘરની બહાર નીકળી ગઈ.
સાધ્વી ઋતંભરા હરિદ્વાર ગયા. તે સ્વામી પરમાનંદના આશ્રમમાં પહોંચી. અહીંથી જ તેમને આધ્યાત્મિકતાનું જ્ઞાન મળ્યું. તે સ્વામી પરમાનંદની શિષ્યા બની. તેણીએ તેની સાથે દેશભરનો પ્રવાસ કર્યો અને બોલવાની કળા શીખી. આ પછી તે વિશ્વ હિન્દુ પરિષદમાં જોડાઈ ગઈ. તે બોલવામાં કુશળ હતી, તેથી તેને ટૂંક સમયમાં પ્રવક્તા બનાવવામાં આવી. રામ મંદિર આંદોલન સમયે પરિસ્થિતિ એવી હતી કે સાધ્વી ઋતમ્બરાના જ્વલંત ભાષણોની કેસેટો વેચાઈ ગઈ હતી. તેમના ભાષણો શેરીઓ અને ખૂણાઓમાં સંભળાતા હતા. તેમના ભાષણો મંદિરોમાં વગાડવામાં આવવા લાગ્યા.
૧૯૯૧માં, તેમની ઉંમર લગભગ ૨૫ વર્ષની હશે. તેમના ભાષણો પર પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવ્યો હતો અને દિલ્હી પોલીસે તેમની સામે કેસ નોંધ્યો હતો. ૬ ડિસેમ્બરે જ્યારે બાબરી ધ્વંસ થયો ત્યારે ભાજપ અને બજરંગ દળના વરિષ્ઠ નેતાઓ સાથે સાધ્વી ઋતંભરા પણ હાજર હતા. જ્યારે કાર સેવકોએ વિવાદિત માળખા પર હુમલો કર્યો, ત્યારે ઘણા નેતાઓએ તેમને રોકવાનો પ્રયાસ કર્યો પરંતુ સાધ્વી ઋતંભરા તેમની વચ્ચે નહોતા. તેમને બાબરી ધ્વંસ કેસમાં આરોપી બનાવવામાં આવ્યા હતા. ૨૦૨ માં સીબીઆઈ કોર્ટે તેમને નિર્દોષ જાહેર કર્યા.
