રાષ્ટ્રીય સ્વયંસેવક સંઘ વેપારથી લઈને સંસ્કૃતિ સુધી દરેક બાબતમાં સ્વદેશીને વળગી રહેવા પર ભાર મૂકે છે. ઘણીવાર તે ક્રિસમસ જેવા પ્રસંગોથી દૂર રહ્યા છે અને તેને ભારતીય સંસ્કૃતિથી અલગ તહેવાર માને છે. વિશ્વ હિન્દુ પરિષદ અને બજરંગ દળ જેવા આરએસએસ સાથે જોડાયેલા સંગઠનો પણ શાળાઓમાં નાતાલની ઉજવણીનો વિરોધ કરી રહ્યાં છે. વર્ષોથી આવું ચાલતું આવ્યું છે, પરંતુ હવે વિરોધ કરવાને બદલે સંઘે અલગ કાર્યક્રમ શરૂ કર્યો છે. આ પહેલ 25મી ડિસેમ્બરના રોજ ‘વીર બાલ દિવસ પથ સંચલન’ની છે. છેલ્લા 5 વર્ષથી દેશના મોટા ભાગના ભાગોમાં RSS દ્વારા આ કાર્યક્રમનું આયોજન કરવામાં આવે છે. આ કાર્યક્રમો દ્વારા ગુરુ ગોવિંદ સિંહના સાહિબજાદા ફતેહ સિંહ અને જોરાવર સિંહની શહાદતને યાદ કરવામાં આવે છે.
છેલ્લા 5 વર્ષથી RSSએ સાહિબજાદાઓની શહાદતની યાદમાં દેશભરમાં પથ ચળવળ શરૂ કરી છે. આ પ્રસંગે, મોટાભાગે વિદ્યાર્થીઓ સામેલ થાય છે અને તેઓ સંઘના સંપૂર્ણ ગણવેશમાં તેમના ગામો, નગરો અથવા શહેરોની વસાહતોમાં રેલીઓ કાઢે છે. આને સંઘની પરિભાષામાં પથ ચળવળ કહે છે. અગાઉ આરએસએસ દ્વારા આ પ્રકારની કૂચ માત્ર દશેરા, હિંદુ નવું વર્ષ વગેરે પર કરવામાં આવતી હતી, પરંતુ હવે આ નવી પહેલ શરૂ કરવામાં આવી છે. આ વિશે વાત કરતા RSSના એક અધિકારીએ કહ્યું કે અમે ઘણીવાર કહીએ છીએ કે આપણે વિદેશી નહીં પરંતુ સ્વદેશી સંસ્કૃતિને અનુસરવી જોઈએ. આવી સ્થિતિમાં અમે પ્રયાસ કર્યો છે કે નાતાલનો વિરોધ કરવાને બદલે તે જ દિવસે વીર બાળ દિવસ પાઠ સંચલનનું આયોજન કરવામાં આવે.
તેમણે કહ્યું કે આનાથી યુવા પેઢીને સાહિબજાદાઓની શહાદત વિશે જાણવાની તક મળશે અને તેઓ નાતાલની ઉજવણીથી પણ દૂર રહેશે. આ ઉપરાંત શીખ સમુદાયને પણ ભાઈચારાનો સંદેશો આપવામાં આવશે. નિષ્ણાતોનું માનવું છે કે પંજાબના કેટલાક ભાગોમાં અલગતાવાદ વધારવાના પ્રયાસો થઈ રહ્યા છે અને વિદેશોમાં ખાલિસ્તાનના નામે ચળવળ જોર પકડી રહી છે. તે સ્થિતિમાં સંઘની આ પહેલ મહત્વની છે. તે ઈચ્છે છે કે શીખ સમુદાયને સાથે રાખવામાં આવે. તે પંજાબમાં લાંબા સમયથી આ પ્રયાસ કરી રહ્યો છે, પરંતુ આખા દેશમાં આવા કાર્યક્રમનું આયોજન કરવાથી વધુ સકારાત્મક સંદેશ જશે.
સંઘની પહેલ બાદ સરકારે પણ જાહેરાત કરી હતી
વર્ષ 2022 માં, 9 જાન્યુઆરી, ગુરુ ગોવિંદ સિંહ જીના પ્રકાશ પર્વના દિવસે, વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ જાહેરાત કરી હતી કે સાહિબજાદો બાબા જોરાવર સિંહ જી અને બાબા ફતેહની શહાદતની યાદમાં 26 ડિસેમ્બરને વીર બાલ દિવસ તરીકે ઉજવવામાં આવશે. સિંઘ જી, શ્રી ગુરુ ગોવિંદ સિંહના પુત્રો ઉજવવામાં આવશે. એવું માનવામાં આવે છે કે આ પહેલ આરએસએસના વિચારકો દ્વારા કરવામાં આવી હતી અને પછી સરકારને પણ આ વિચાર આપવામાં આવ્યો હતો. એટલે કે આરએસએસની પહેલ પર નરેન્દ્ર મોદી સરકારે વીર બાલ દિવસ મનાવવાની જાહેરાત કરી હતી.
સાહિબજાદાઓની શહાદતની વાર્તા
બંને સાહિબજાદાઓ 26 ડિસેમ્બર, 1705ના રોજ શહીદ થયા હતા અને તેમને સરહિંદના નવાબ વજીર ખાને ફાંસી આપી હતી. તેમણે ઔરંગઝેબની સત્તા હેઠળ સેવા આપી હતી અને ગુરુ ગોવિંદ સિંહ દ્વારા સ્થાપિત ખાલસા સંપ્રદાય સામે ચાલી રહેલી લડાઈમાં સામેલ હતા. દર વર્ષે સાહિબજાદાઓની શહાદતને યાદ કરવા સરહિંદમાં ત્રણ દિવસીય મેળાનું આયોજન કરવામાં આવે છે. એટલું જ નહીં, સાહિબજાદાઓની યાદમાં ફતેહગઢ સાહિબ ગુરુદ્વારા પણ બનાવવામાં આવ્યું હતું. ગુરુ ગોવિંદ સિંહના ચાર પુત્રોમાંથી, બે નાનાનો જન્મ આનંદપુર સાહિબમાં થયો હતો. દાદીમા ગુજરી કૌર જી નાના સાહિબજાદાઓની ખૂબ નજીક હતી. એટલું જ નહીં, ઔરંગઝેબ સાથેના યુદ્ધ દરમિયાન જ્યારે ગુરુજી અને તેમનો પરિવાર આનંદપુર સાહિબ છોડ્યો ત્યારે દાદી તેમની સંભાળ રાખતા હતા.
રસોઈયાના બાતમીદારને કારણે સાહિબજાદાઓની શહાદત
તેમના નેતૃત્વમાં કાફલો નીકળ્યો હતો. તે પુત્રો બાબા જોરાવર સિંહ, બાબા ફતેહ સિંહ અને રસોઈયા ગંગુ સાથે કોઈ ગુપ્ત જગ્યાએ ગઈ હતી. તે સમયે બાબા જોરાવર માત્ર 9 વર્ષના હતા અને બાબા ફતેહ 6 વર્ષના હતા. લોભના કારણે રસોઈયા ગંગુએ તે બધાને સરહિંદના નવાબ વજીર ખાનને સોંપી દીધા. ત્યાં સુધીમાં બાબા અજીત સિંહ અને બાબા જુઝાર સિંહ મુઘલો સાથેના યુદ્ધમાં શહીદ થઈ ગયા હતા. નવાબ વઝીર ખાને માતા ગુજરી અને બે નાના સાહિબજાદાઓને ત્રાસ આપ્યો અને તેમને તેમનો ધર્મ બદલવા માટે કહ્યું પરંતુ તેઓએ તેમ કરવાની ના પાડી. પછી વઝીર ખાને બંને સાહિબજાદાઓને દીવાલમાં જીવતા વધસ્તંભે ચડાવ્યા. એ દિવસ હતો 26મી ડિસેમ્બર. જ્યારે માતા ગુજરીને આ વાતની જાણ થઈ ત્યારે તેમણે પણ પોતાના પ્રાણની આહુતિ આપી દીધી.
