Lok Sabha Speaker Election: લોકસભા અધ્યક્ષ પદ માટે આજે સવારે 11 વાગ્યે ચૂંટણી યોજાવાની છે. તમામ સભ્યો લોકસભામાં મતદાન કરશે. તે જ સમયે, દાયકાઓ જૂની પરંપરાને તોડીને, બીજેપી સાંસદ ઓમ બિરલા અને કોંગ્રેસના સાંસદ કે સુરેશ મંગળવારે સ્પીકર (લોકસભા સ્પીકર ચૂંટણી) પદ માટે નામાંકન દાખલ કર્યું છે. રાજસ્થાનના કોટાથી ત્રણ વખત સાંસદ બનેલા ઓમ બિરલા અને કેરળના માવેલિકારાથી 8 વખતના સાંસદ કોડીકુન્નીલ સુરેશ વચ્ચે આજે સીધો મુકાબલો છે.
લોકસભા ચૂંટણીના પરિણામોથી ઉત્સાહિત કોંગ્રેસે એનડીએ ઉમેદવારને સમર્થન આપવા માટે ભાજપ સમક્ષ શરત મૂકી કે વિપક્ષને ઉપાધ્યક્ષનું પદ મળવું જોઈએ. જો કે, ભાજપે વિપક્ષની “દબાણ”ની રાજનીતિને વશ ન થઈને ચૂંટણીનો સામનો કરવાનો નિર્ણય કર્યો.
18મી લોકસભા પહેલા ઉઠાવવામાં આવેલા પ્રથમ મુદ્દા પર સર્વસંમતિ સુધી પહોંચવામાં નિષ્ફળતા એ સરકારને સંદેશ આપવાનો વિપક્ષનો ઈરાદો દર્શાવે છે કે તેને મહત્વની બાબતો પર દબાવી ન શકાય.
રાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણીને લઈને કેટલીક મહત્વની બાબતો
- સોમવારે, કેસી વેણુગોપાલ અને ડીએમકેના ટીઆર બાલુએ સંસદમાં સંરક્ષણ પ્રધાનના કાર્યાલયમાં રાજનાથ સિંહ, અમિત શાહ અને જેપી નડ્ડા સાથે મુલાકાત કરી હતી. જો કે, ઈન્ડિયા બ્લોકના નેતાઓએ વોકઆઉટ કરતા કહ્યું કે સરકાર ડેપ્યુટી સ્પીકર પદ માટે વિપક્ષી ઉમેદવારને સમર્થન આપવાની પરંપરાને અનુસરવા માંગતી નથી. પાછળથી, પરંપરા તોડીને, તેમણે પ્રમુખ પદ માટે કે સુરેશની ઉમેદવારીની જાહેરાત કરી.
- કેન્દ્રીય પ્રધાનો પીયૂષ ગોયલ (ભાજપ) અને લાલન સિંહ (જેડીયુ) એ વિપક્ષ પર દબાણની રાજનીતિમાં સામેલ થવાનો અને વરિષ્ઠ પ્રધાનોની ખાતરી હોવા છતાં પૂર્વ-શરતો લાદવાનો આરોપ મૂક્યો કે તેમની માંગણીઓ ધ્યાનમાં લેવામાં આવશે. લાલન સિંહે પત્રકારોને કહ્યું કે, દબાણની રાજનીતિ ન થઈ શકે.
- સંસદના નીચલા ગૃહમાં નેશનલ ડેમોક્રેટિક એલાયન્સના 293 સભ્યો હોવાથી ઓમ બિરલા ચૂંટણી જીતે તેવી શક્યતા છે. ઈન્ડિયા બ્લોકમાં 233 સભ્યો છે. વિપક્ષી ગઠબંધનને 234 બેઠકો મળી હતી, પરંતુ રાહુલ ગાંધીએ વાયનાડ બેઠક છોડી દીધી હતી. પીટીઆઈ અનુસાર, લોકસભાના ત્રણ અપક્ષ સભ્યો વિપક્ષને સમર્થન આપી શકે છે.
- ભાજપના સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર, કોંગ્રેસ આ મુદ્દા પર મુખ્ય હુમલાખોર છે અને કેટલાક અન્ય ભારતીય બ્લોકના સભ્યો ચૂંટણી લડવા માટે ખૂબ ઉત્સુક ન હતા, પીટીઆઈએ અહેવાલ આપ્યો છે. દરમિયાન YSRCP NDA ઉમેદવારને સમર્થન આપી શકે છે.
- મમતા બેનર્જીની આગેવાની હેઠળની તૃણમૂલ કોંગ્રેસે લોકસભા અધ્યક્ષ પદ માટે કે સુરેશને નામાંકિત કરવાના કોંગ્રેસના નિર્ણય પર નિરાશા વ્યક્ત કરતા કહ્યું કે તેમની સાથે સલાહ લેવામાં આવી ન હતી.
- ટીએમસી સાંસદ અભિષેક બેનર્જીએ કહ્યું કે કે સુરેશની ઉમેદવારી એકતરફી નિર્ણય છે. તેમણે કહ્યું, આ અંગે અમારો સંપર્ક કરવામાં આવ્યો નથી, કોઈ ચર્ચા થઈ નથી. કમનસીબે, આ એકતરફી નિર્ણય છે. TMC આજે ચૂંટણી પહેલા પોતાનું સ્ટેન્ડ ક્લિયર કરશે.
- ચૂંટણીની રણનીતિ ઘડવા માટે ઈન્ડિયા બ્લોકે દિલ્હીમાં કોંગ્રેસ અધ્યક્ષ મલ્લિકાર્જુન ખડગેના ઘરે તેના ફ્લોર લીડર્સની બેઠક યોજી હતી. આ બેઠકમાં કોંગ્રેસના સાંસદો રાહુલ ગાંધી, કેસી વેણુગોપાલ, રાષ્ટ્રીય લોકતાંત્રિક પાર્ટીના પ્રમુખ હનુમાન બેનીવાલ સાથે ટીએમસીના બે નેતાઓ કલ્યાણ બેનર્જી અને ડેરેક ઓ બ્રાયન અને ઈન્ડિયા બ્લોકના અન્ય નેતાઓ હાજર રહ્યા હતા.
- ઈન્ડિયા બ્લોકના ઉમેદવાર કે સુરેશ હાલમાં સૌથી લાંબા સમય સુધી લોકસભાના સાંસદ છે, કારણ કે તેઓ 29 વર્ષથી સાંસદ છે. તેઓ કેરળ પ્રદેશ કોંગ્રેસ સમિતિ (KPCC) ના કાર્યકારી અધ્યક્ષ છે અને 17મી લોકસભામાં કોંગ્રેસ સંસદીય પક્ષના મુખ્ય દંડક હતા.
- જો કોટાના બીજેપી સાંસદ બિરલા ચૂંટાય છે, તો તે પાંચમી વખત હશે કે જ્યારે કોઈ એક લોકસભાના કાર્યકાળથી આગળ સ્પીકર સેવા આપશે. જો કે, કોંગ્રેસના નેતા બલરામ જાખર એકમાત્ર એવા પ્રિસાઇડિંગ ઓફિસર છે જેમણે સાતમી અને આઠમી લોકસભામાં બે સંપૂર્ણ ટર્મ સેવા આપી છે. ત્રીજી વખત સાંસદ બનેલા બિરલા રાજસ્થાનના ત્રણ વખત પૂર્વ ધારાસભ્ય પણ છે.
- કે સુરેશે કહ્યું કે સરકારે 11.50 વાગ્યા સુધી વિપક્ષની વિનંતીનો જવાબ આપ્યો ન હતો. તેમણે કહ્યું, “છેલ્લી બે લોકસભામાં તેઓએ અમને ડેપ્યુટી સ્પીકરનું પદ આપવાનો ઇનકાર કર્યો હતો કારણ કે તેઓએ કહ્યું હતું કે તમને વિપક્ષ તરીકે ઓળખવામાં આવતી નથી.
- તેમણે પત્રકારોને કહ્યું, “હવે અમને વિપક્ષ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે અને ઉપરાષ્ટ્રપતિ પદ અમારો અધિકાર છે.” પરંતુ તેઓ અમને આપવા તૈયાર નથી. 11.50 વાગ્યા સુધી અમે સરકારના જવાબની રાહ જોઈ રહ્યા હતા, પરંતુ તેમણે કોઈ જવાબ આપ્યો ન હતો.
- પરંપરાગત રીતે, લોકસભાના સ્પીકર અને ડેપ્યુટી સ્પીકરની ચૂંટણી શાસક પક્ષ અને વિપક્ષ વચ્ચે સર્વસંમતિથી કરવામાં આવે છે. જો કે, ભારતના સંસદીય ઈતિહાસમાં સ્પીકર પદ માટેની ચૂંટણી ઓછામાં ઓછી બે વખત થઈ છે. પહેલો કિસ્સો 1952માં હતો જ્યારે કોંગ્રેસના જીવી માલવણકર સીપીઆઈના ઉમેદવાર શંકર શાંતારામ મોરે સામે ચૂંટણી લડ્યા હતા. બીજું ઉદાહરણ 1976માં જ્યારે કોંગ્રેસના બી.આર. ભગત જનસંઘના જગન્નાથરાવ જોશી સામે ચૂંટણી લડ્યા હતા અને તેમને કોંગ્રેસે ટેકો આપ્યો હતો.
રાજનાથ સિંહના કાર્યાલયમાં યોજાયેલી બેઠક નિષ્ફળ રહી હતી
રાજનાથ સિંહના કાર્યાલયમાં બેઠક દરમિયાન, કોંગ્રેસના કેસી વેણુગોપાલે ઓમ બિરલાને બિનહરીફ ફરીથી ચૂંટાયાના બદલામાં વિપક્ષને ઉપાધ્યક્ષ પદની તાત્કાલિક ખાતરી માંગી હતી. જો કે, આ સ્વીકાર્ય ન હતું કારણ કે ભાજપના નેતૃત્વ હેઠળના એનડીએને કોઈ શરતી સમર્થન જોઈતું ન હતું. બેઠકમાં હાજર ભાજપના નેતાઓએ જણાવ્યું હતું કે ઉપાધ્યક્ષના પદ પર પછીથી ચર્ચા કરવામાં આવશે અને વિપક્ષ સાથે ચર્ચા કરવામાં આવશે. જોકે, કેસી વેણુગોપાલ અડગ રહ્યા અને મંત્રણા નિષ્ફળ ગઈ.
આ રીતે લોકસભાના અધ્યક્ષની પસંદગી થાય છે
લોકસભામાં, સ્પીકર અને ડેપ્યુટી સ્પીકર બંનેની પસંદગી ગૃહમાં હાજર અને મતદાન દ્વારા કરવામાં આવેલા સભ્યોની સરળ બહુમતી દ્વારા કરવામાં આવે છે. સરળ બહુમતીનો અર્થ એ છે કે જે વ્યક્તિ તે સમયે ગૃહમાં હાજર સાંસદોમાંથી 50 ટકાથી વધુ મત મેળવે છે તે લોકસભાના અધ્યક્ષ તરીકે ચૂંટાય છે.
વર્તમાન સ્થિતિમાં લોકસભામાં 542 સાંસદો છે. રાહુલ ગાંધીએ વાયનાડ નામની એક બેઠક પરથી રાજીનામું આપ્યું છે, તેથી તે બેઠક પર પેટાચૂંટણી બાકી છે. આવી સ્થિતિમાં 542 બેઠકોમાંથી NDA પાસે 293 બેઠકો છે. તે જ સમયે, 542 નો અડધો ભાગ 271 છે. આમ, ભાજપની આગેવાની હેઠળના એનડીએ ગઠબંધન પાસે ગૃહમાં બહુમતી છે અને તેની પસંદગીના સ્પીકરને ચૂંટવામાં કોઈ મુશ્કેલી ન પડે તેવી શક્યતા છે. પરંતુ ભારત બ્લોક માટે આ સરળ કામ નહીં હોય કારણ કે તેમને ચૂંટણી જીતવા માટે 271 મતોની જરૂર પડશે. જ્યાં સુધી સંખ્યાની વાત છે, NDA પાસે લોકસભામાં 293 સભ્યો છે, જ્યારે ઈન્ડિયા બ્લોકના 233 સભ્યો છે.
સાત સાંસદો મતદાન કરી શકશે નહીં
તે જ સમયે, સાત સાંસદો છે જેમણે લોકસભામાં શપથ લેવાના બાકી છે, જેમાં INDIA બ્લોકના પાંચ અને NDAના બે સાંસદોનો સમાવેશ થાય છે. સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર તેઓ સ્પીકરની ચૂંટણી બાદ શપથ લેશે. પરિણામે આ સાત સાંસદો લોકસભા સ્પીકરની ચૂંટણીમાં મતદાન કરી શકશે નહીં.
