સરકાર લાંચ રોકવા માટે ગમે તેટલી કોશિશ કરે પરંતુ તાજેતરના સર્વે મુજબ સરકારી વિભાગોમાં આડેધડ લેવામાં આવી રહી છે. કેટલાક અધિકારીઓ રોકડના રૂપમાં લાંચ લે છે જ્યારે અન્યો ભેટની આડમાં લાંચ લે છે. લાંચ લેવાની ટકાવારી હજુ પણ 30-40 નહીં પરંતુ 66 ટકા છે. આ અમે નથી કહી રહ્યા, સ્થાનિક વર્તુળના તાજેતરમાં થયેલા સર્વેમાં આ વાત કહેવામાં આવી છે. સર્વેમાં ઘણા ચોંકાવનારા ખુલાસા થયા છે. આ મુજબ 2023માં 66 ટકા કંપનીઓએ પોતાનું કામ કરાવવા માટે લાંચની મદદ લેવી પડી હતી. તેણે સરકારી વિભાગોને લાંચ આપી. જ્યારે 54 ટકા કંપનીઓને લાંચ આપવાની ફરજ પડી હતી.
શા માટે લાંચ લો છો?
ઘણા વ્યવસાયો અનામી રૂપે ગીરવે મૂકે છે, સરકારી વિભાગોને પરમિટ ઝડપી બનાવવા માટે, અધિકૃતતા લાયસન્સની ડુપ્લિકેટ નકલો માટે પણ, મિલકત સંબંધિત બાબતોમાં જીવનનો માર્ગ બની રહે છે.
એક-બે નહીં, વારંવાર લાંચ આપવામાં આવે છે
સર્વે અનુસાર, “છેલ્લા 12 મહિનામાં તમારે કેટલી વખત (પ્રત્યક્ષ કે પરોક્ષ રીતે) લાંચ આપવી પડી?” સર્વેક્ષણ કરાયેલા 2,339 લોકોમાંથી, 41% વ્યવસાયોએ કહ્યું કે તેઓએ “ઘણી વખત” લાંચ ચૂકવી, જ્યારે 24% લોકોએ “એક કે બે વાર” ચૂકવી. ત્યાં ફક્ત 16% વ્યવસાયો હતા જેમણે દાવો કર્યો હતો કે તેઓ “હંમેશા લાંચ આપ્યા વિના વસ્તુઓ પૂર્ણ કરવામાં વ્યવસ્થાપિત છે”, અને 19% એ કહ્યું કે તેમને આમ કરવાની “કોઈ જરૂર નથી”. એટલે કે, એકંદરે એવું બહાર આવ્યું છે કે છેલ્લા 12 મહિનામાં 66% વ્યવસાયોએ લાંચ આપી છે.
લાંચ શા માટે આપવામાં આવે છે?
સર્વે રિપોર્ટ મુજબ 54 ટકા લોકોએ મજબૂરીમાં લાંચ આપી હતી અને 46 ટકા કંપનીઓએ કામમાં વિલંબ ન થાય તે માટે લાંચ આપવી પડી હતી. જો લાંચ ન આપવામાં આવે તો ઘણા સરકારી વિભાગો ફાઈલો રોકી રાખે છે. ડિજિટલાઈઝેશન હોવા છતાં, લાંચ બંધ બારણે ચાલુ છે. સરકારી એજન્સીઓ પાસેથી પરમિટ માંગવાથી લઈને ઓર્ડર અને પેમેન્ટ સુધી લાંચ આપવી પડે છે.
સૌથી વધુ લાંચ ક્યાં થાય છે?
તમને જાણીને નવાઈ લાગશે કે કદાચ એક જ ક્ષેત્ર એવું છે જ્યાં લાંચ લેવામાં આવતી નથી. ડિજિટલાઈઝેશનના વધતા ઉપયોગ છતાં, સરકારી કચેરીઓની બહાર હજુ પણ ઘણા કાઉન્ટર છે, જે મિનિટોમાં તમારું કામ કરી દેશે. આવી સ્થિતિમાં, લોકો જટિલ પ્રક્રિયા અને કલાકોની રાહમાંથી મુક્તિ મેળવવા માટે લાંચ આપવાને પણ યોગ્ય માને છે.
કયા સરકારી વિભાગો સૌથી વધુ લાંચ લે છે?
સર્વેના આંકડા મુજબ 75 ટકા લાંચ લીગલ, મેટ્રોલોજી, ફૂડ, ડ્રગ્સ અને હેલ્થ સેક્ટરમાં લેવામાં આવે છે. છેલ્લા 3 વર્ષમાં દેશભરમાં આ મામલે પોલીસને ફરિયાદો થઈ છે. જે વિભાગોમાં લોકોના રોજીંદા કામ થાય છે ત્યાં લાંચ ચરમસીમાએ છે. ઉદાહરણ તરીકે, 69 ટકા લોકોએ કહ્યું કે શ્રમ અને પીએફ વિભાગમાં લાંચ વધુ છે. તે જ સમયે, 68 ટકા લોકોએ કહ્યું છે કે મિલકત, જમીનની નોંધણી અથવા જમીનની બાબતોમાં લાંચ સામાન્ય છે. પ્રદૂષણ વિભાગ, મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશન, આવકવેરા, ફાયર વિભાગ, વાહનવ્યવહાર વિભાગ, પાવર અને આબકારી વિભાગ એવા કેટલાક વિભાગો છે જ્યાં લાંચ આપ્યા પછી જ કામ સફળતાપૂર્વક થવાની અપેક્ષા છે. તે સ્પષ્ટ છે કે સરકાર લાંચ પર અંકુશ લગાવતી હોવા છતાં, તે આજે લોકોની આદત બની ગઈ છે, જેને બદલવી મુશ્કેલ છે.
