જો કે વર્ષ 2024ના રાજકીય માહોલમાં ભાજપનો દબદબો હતો, પરંતુ જો વર્ષની શરૂઆતની વાત કરીએ તો કોંગ્રેસે સારું પ્રદર્શન કર્યું હતું. વર્ષની શરૂઆતમાં કોંગ્રેસે લોકસભા ચૂંટણીમાં પોતાની સીટો વધારી અને તેલંગાણામાં મોટી જીત મેળવીને સરકાર પણ બનાવી. પરંતુ, વર્ષના ઉત્તરાર્ધમાં કોંગ્રેસ નેતૃત્વ વસ્તુઓને યોગ્ય રીતે ‘મેનેજ’ કરી શક્યું ન હતું. જેના કારણે તેને હરિયાણા અને મહારાષ્ટ્રમાં હારનો સામનો કરવો પડ્યો હતો. વર્ષના અંતમાં ભારત ગઠબંધનમાં જ રાહુલના નેતૃત્વ પર સવાલો ઉઠવા લાગ્યા હતા. લોકસભામાં સાથી પક્ષોના નેતાઓ વિપક્ષથી દૂર રહેતા જોવા મળ્યા હતા.
વર્ષની શરૂઆતમાં રાહુલ ગાંધીએ ભારત જોડો ન્યાય યાત્રા શરૂ કરી હતી. મણિપુરથી શરૂ થયેલી આ યાત્રા મુંબઈમાં પૂરી થઈ. જોકે, આ મુલાકાત રાહુલની પહેલી ‘ભારત જોડો યાત્રા’ જેટલી સફળ રહી ન હતી. 60 દિવસથી વધુ ચાલેલી આ યાત્રા 14 જાન્યુઆરીએ શરૂ થઈ અને 16 માર્ચે મુંબઈમાં પૂરી થઈ. લગભગ 6700 કિલોમીટર લાંબી આ યાત્રા એક ડઝનથી વધુ રાજ્યોમાંથી પસાર થઈ હતી. કહી શકાય કે લોકસભા ચૂંટણીમાં કોંગ્રેસને પણ આનો ફાયદો થયો હતો.
કોંગ્રેસની બેઠકોમાં વધારો: 2019ની સરખામણીમાં મે 2024માં યોજાયેલી લોકસભા ચૂંટણીમાં કોંગ્રેસે વધુ સારું પ્રદર્શન કર્યું હતું. આ ચૂંટણીમાં કોંગ્રેસે 99 બેઠકો જીતી હતી. બાદમાં વાયનાડ પેટાચૂંટણીમાં જીત બાદ તેની સીટોની સંખ્યા વધીને 100 થઈ ગઈ. જ્યારે, ભાજપે કોંગ્રેસ 40ના આંકડામાં જ સિમિત થઈ જશે તેવું કહીને તેમની ઝાટકણી કાઢી હતી. કોંગ્રેસે 329 બેઠકો પર લોકસભા ચૂંટણી લડી હતી. મે મહિનામાં જ યોજાયેલી તેલંગાણા વિધાનસભાની ચૂંટણીમાં કોંગ્રેસે સ્પષ્ટ બહુમતી (119માંથી 64 બેઠકો) મેળવીને દક્ષિણ રાજ્યમાં સરકાર બનાવી હતી.
હરિયાણામાં ‘આશાઓ’ની હાર: વર્ષનો ઉત્તરાર્ધ કોંગ્રેસ માટે સારો રહ્યો ન હતો. તમામ રાજકીય અટકળોથી વિપરીત ઓક્ટોબર 2024માં યોજાનારી વિધાનસભાની ચૂંટણીમાં ગાબડું પડ્યું છે. એક્ઝિટ પોલમાં પણ કોંગ્રેસની લીડ જોવા મળી હતી, પરંતુ કોંગ્રેસ 37 સીટોથી આગળ વધી શકી નથી. હરિયાણામાં કોંગ્રેસ ઓવર કોન્ફિડન્સનો શિકાર બની. તેણે તેના સાથીઓને પણ વિખેરી નાખ્યા. જો તે આમ આદમી પાર્ટી અને સપા સાથે મળીને ચૂંટણી લડી હોત તો કદાચ પરિણામ પલટાઈ શક્યું હોત, પરંતુ હરિયાણા કોંગ્રેસના નેતાઓની ખુશમિજાજીને કારણે ગઠબંધન થઈ શક્યું ન હતું. બીજી મહત્ત્વની વાત એ હતી કે કોંગ્રેસના નેતાઓ ચૂંટણી જીતવાના પ્રયાસો કરવાને બદલે ચૂંટણી પછી મુખ્યમંત્રી કોણ બનશે તે અંગે સતત ચાલાકી કરતા હતા. જો કે, કોંગ્રેસ એ વિચારીને ખુશ થઈ શકે છે કે તેને છેલ્લી ચૂંટણી કરતાં વધુ બેઠકો મળી છે.
મહારાષ્ટ્રમાં સંકલન જોવા મળતું નથી: જમ્મુ અને કાશ્મીર વિધાનસભાની ચૂંટણી બાદ ગઠબંધન સરકારની રચના થઈ હતી, પરંતુ કોંગ્રેસનું પ્રદર્શન નોંધપાત્ર રહ્યું ન હતું. 38 બેઠકો પર ચૂંટણી લડનાર કોંગ્રેસ માત્ર 6 બેઠકો જ જીતી શકી હતી, જ્યારે સાથી પક્ષ જમ્મુ કાશ્મીર નેશનલ કોન્ફરન્સ, જે 56 બેઠકો પર ચૂંટણી લડી હતી તે 42 બેઠકો જીતવામાં સફળ રહી હતી. મહારાષ્ટ્ર વિધાનસભા ચૂંટણીમાં પણ કોંગ્રેસની મનમાની જોવા મળી હતી. 288 સભ્યોની વિધાનસભાની ચૂંટણીમાં કોંગ્રેસે 102 બેઠકો પર ચૂંટણી લડી હતી, પરંતુ માત્ર 16 બેઠકો જ જીતી શકી હતી. શિવસેના યુબીટીએ 92 બેઠકો પર ચૂંટણી લડી હતી અને 20 બેઠકો જીતી હતી. વાસ્તવમાં મહારાષ્ટ્રમાં મહાવિકાસ અઘાડીના નેતાઓ છેલ્લી ઘડી સુધી સીટો માટે લડતા જોવા મળ્યા હતા. જેની મતદારો પર પણ નકારાત્મક અસર પડી હતી.
2025ના પડકારોઃ આગામી વર્ષ 2025 કોંગ્રેસ માટે ખૂબ જ પડકારજનક રહેવાનું છે. આના સંકેતો 2024માં જ મળ્યા છે. ભારતના ગઠબંધન ભાગીદારોએ રાહુલ ગાંધીમાં વિશ્વાસ ગુમાવ્યો છે. પશ્ચિમ બંગાળના મુખ્યમંત્રી મમતા બેનર્જીએ ઈન્ડિયા બ્લોકનું નેતૃત્વ કરવાની ઈચ્છા વ્યક્ત કરી છે. RJD, SP, AAPએ પણ તેમને સમર્થન આપ્યું છે. દિલ્હીમાં ફેબ્રુઆરી 2025માં વિધાનસભાની ચૂંટણી યોજાવા જઈ રહી છે. આ ચૂંટણીમાં AAPએ દિલ્હીમાં એકલા હાથે ચૂંટણી લડવાની જાહેરાત કરી છે. મમતાને સમર્થન કરીને લાલુએ એ પણ સંકેત આપ્યો છે કે તેઓ વર્ષના અંતમાં યોજાનારી બિહાર વિધાનસભાની ચૂંટણીમાં કોંગ્રેસને વધુ મહત્વ આપવાના નથી.