What is Losing Deposit in Election : જ્યારે પાંચ રાજ્યોની ચૂંટણીના પરિણામો આવે ત્યારે તમને આવા શબ્દો સાંભળવા મળતા હશે . પરંતુ શું તમને ખબર છે જામીન જપ્ત કરવાનો અર્થ શું છે?
વાસ્તવમાં, દરેક ચૂંટણી લડવા માટે, ઉમેદવારે ચૂંટણી પંચમાં એક નિશ્ચિત રકમ જમા કરાવવી પડે છે, જેને સિક્યોરિટી ડિપોઝિટ કહેવામાં આવે છે. જો ઉમેદવાર નિશ્ચિત સંખ્યામાં મતો મેળવી શકતો નથી, તો તેની ડિપોઝિટ જપ્ત કરવામાં આવે છે.
આ સુરક્ષા રકમ દરેક ચૂંટણી માટે અલગ અલગ હોય છે. પંચાયતની ચૂંટણીથી લઈને રાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણી સુધી દરેક ચૂંટણીમાં ઉમેદવારોએ સિક્યોરિટી ડિપોઝિટ ચૂકવવી પડે છે.
ડિપોઝિટની રકમ કેટલી હોય છે?
- પહેલા જ જણાવ્યું એ મુજબ દરેક ચૂંટણી માટે સિક્યોરિટી ડિપોઝીટની રકમ અલગ-અલગ હોય છે. લોકસભા અને વિધાનસભાની ચૂંટણીઓ માટેની સિક્યોરિટી ડિપોઝિટનો ઉલ્લેખ રિપ્રેઝેન્ટેટિવ્સ ઓફ પીપલ્સ એક્ટ, 1951 માં કરવામાં આવ્યો છે, જ્યારે રાષ્ટ્રપતિ અને ઉપરાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણી માટે સિક્યોરિટી ડિપોઝિટનો ઉલ્લેખ રાષ્ટ્રપતિ અને ઉપરાષ્ટ્રપતિ ચૂંટણી એક્ટ, 1952માં કરવામાં આવ્યો છે.
- લોકસભા અને વિધાનસભા ચૂંટણીમાં જનરલ કેટેગરીના અને એસસી-એસટી કેટેગરીના ઉમેદવારો માટે અલગ-અલગ સુરક્ષા રકમ હોય છે. જ્યારે, પ્રમુખ અને ઉપપ્રમુખની ચૂંટણીમાં, તમામ કેટેગરીના ઉમેદવારો માટે રકમ સમાન છે.
કઈ ચૂંટણીમાં કેટલી રકમ?
લોકસભા ચૂંટણી:
સામાન્ય કેટેગરીના ઉમેદવારોએ 25,000 રૂપિયાની સિક્યોરિટી ડિપોઝિટ જમા કરાવવી પડશે. જ્યારે એસસી અને એસટી કેટેગરીના ઉમેદવારો માટે આ રકમ 12,500 રૂપિયા છે.
વિધાનસભા ચૂંટણી:
સામાન્ય કેટેગરીના ઉમેદવારો માટે સિક્યોરિટી ડિપોઝિટની રકમ 10,000 રૂપિયા છે, જ્યારે SC અને ST કેટેગરીના ઉમેદવારોએ 5,000 રૂપિયા જમા કરાવવા પડશે.
રાષ્ટ્રપતિ અને ઉપરાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણી:
તમામ કેટેગરીઓ માટે સિક્યોરિટી ડિપોઝિટની રકમ સમાન છે. પ્રમુખ અને ઉપપ્રમુખની ચૂંટણી માટે ઉમેદવારે 15,000 રૂપિયા જમા કરાવવાના રહેશે.
જામીન કેમ જપ્ત થાય છે?
- ચૂંટણી પંચના જણાવ્યા અનુસાર, જ્યારે કોઈ ઉમેદવારને સીટ પર મળેલા કુલ વોટના 1/6 એટલે કે 16.66% મત ન મળે તો તેની ડિપોઝીટ જપ્ત થઈ જાય છે.
- ધારો કે એક સીટ પર 1 લાખ વોટ પડ્યા છે અને 5 ઉમેદવારોને 16,666થી ઓછા વોટ મળ્યા છે તો તે બધાની ડિપોઝીટ જપ્ત થઈ જશે.
- આ જ ફોર્મ્યુલા રાષ્ટ્રપતિ અને ઉપરાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણીમાં પણ લાગુ પડે છે. રાષ્ટ્રપતિ અને ઉપરાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણી લડતા ઉમેદવારોએ તેમની ડિપોઝીટ બચાવવા માટે 1/6 મત મેળવવાના હોય છે.
કયા સંજોગોમાં સિક્યોરિટી ડિપોઝિટ પરત કરવામાં આવે છે?
- જ્યારે ઉમેદવારને 1/6 થી વધુ મત મળે છે, ત્યારે તેની સિક્યોરિટી ડિપોઝીટ પરત કરવામાં આવે છે.
- વિજેતા ઉમેદવારને તેના પૈસા પણ પરત કરવામાં આવે છે, પછી ભલે તેને 1/6 કરતા ઓછા મત મળે.
- જો કોઈ ઉમેદવારનું મતદાન શરૂ થયા પહેલા મૃત્યુ થાય છે, તો રકમ તેના પરિવારને પરત કરવામાં આવે છે.
- જો ઉમેદવારનું નામાંકન રદ કરવામાં આવે અથવા નામાંકન પાછું ખેંચવામાં આવે તો, સિક્યોરિટી ડિપોઝિટ પરત કરવામાં આવે છે.
