કેન્સર વૈશ્વિક સ્તરે મૃત્યુના મુખ્ય કારણોમાંનું એક છે. દર વર્ષે લાખો લોકો આ રોગને કારણે મૃત્યુ પામે છે. પુરુષો હોય, સ્ત્રીઓ હોય કે બાળકો, કેન્સરના કેસ દરેક ઉંમર અને જાતિના લોકોમાં જોવા મળી રહ્યા છે. સ્ત્રીઓમાં, સ્તન, સર્વાઇકલ અને અંડાશયનું કેન્સર સૌથી સામાન્ય કેન્સર છે, જ્યારે પુરુષોમાં, પ્રોસ્ટેટ, ફેફસાં અને મોંના કેન્સરના કેસો અને તેના કારણે મૃત્યુનું જોખમ સૌથી વધુ જોવા મળ્યું છે.
આરોગ્ય નિષ્ણાતો કહે છે કે કેન્સર કોઈને પણ થઈ શકે છે, તેથી જ દરેક વ્યક્તિએ તેને રોકવા માટે સતત પ્રયાસો કરતા રહેવું મહત્વપૂર્ણ છે. તે જ સમયે, જેમના પરિવારમાં કોઈને પહેલાથી જ કેન્સરની સમસ્યા થઈ છે, તેમણે વધુ સાવધ રહેવું જોઈએ.
અભ્યાસ અહેવાલો દર્શાવે છે કે બાળકો પણ કેન્સરથી બાકાત નથી. બાળકોમાં જોવા મળતા કેન્સરના સૌથી સામાન્ય પ્રકારો લ્યુકેમિયા, મગજ અને કરોડરજ્જુનું કેન્સર છે. દુનિયાભરમાં કેન્સરના વધતા જતા કેસોને જોઈને લોકોના મનમાં વારંવાર એક પ્રશ્ન ઉદભવે છે કે કેન્સરનું જોખમ કોને વધુ છે – પુરુષ કે સ્ત્રી? ચાલો આને વિગતવાર સમજીએ.
સ્ત્રીઓને કેન્સરનું જોખમ વધુ હોય છે
કેન્સરના કેસોના અહેવાલમાં જણાવાયું છે કે પુરુષો કરતાં સ્ત્રીઓ આ ગંભીર રોગનો વધુ શિકાર બની રહી છે. અમેરિકન કેન્સર સોસાયટીએ એક અહેવાલમાં જણાવ્યું છે કે 50 વર્ષ સુધીની 17 માંથી 1 મહિલાને કેન્સર થવાનું જોખમ છે. જ્યારે પુરુષોમાં આ દર 29 માંથી એક છે.
કેન્સર નિષ્ણાતો કહે છે કે જેમ જેમ તમારી ઉંમર વધે છે તેમ તેમ આ ગંભીર રોગનું જોખમ પણ વધે છે.
કેન્સરથી મૃત્યુ દરમાં ઘટાડો
અભ્યાસ અહેવાલ દર્શાવે છે કે તબીબી ક્ષેત્રમાં નવીનતાઓ અને અસરકારક સારવાર અને દવાઓને કારણે, કેન્સરથી થતા મૃત્યુ દરમાં ચોક્કસપણે ઘટાડો થયો છે, પરંતુ તે હજુ પણ એક મોટું જોખમ છે. આ અહેવાલમાં ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે કે ૧૯૯૧ થી ૨૦૨૨ દરમિયાન કેન્સર સંબંધિત મૃત્યુમાં ૩૪%નો ઘટાડો થયો છે.
આ ઉપરાંત, હજુ પણ લગભગ 40% લોકો તેમના જીવનકાળમાં ક્યારેક જીવલેણ પ્રકારનું કેન્સર થવાનું જોખમ ધરાવે છે. યુ.એસ. અમેરિકામાં હૃદય રોગ પછી કેન્સર હજુ પણ મૃત્યુનું બીજું મુખ્ય કારણ છે.
નિષ્ણાતો શું કહે છે?
અમેરિકન કેન્સર સોસાયટીના વરિષ્ઠ વૈજ્ઞાનિક અને અભ્યાસના મુખ્ય લેખકોમાંના એક, રેબેકા સીગલ કહે છે, “કેન્સરના કેસોનું નિદાન અને સારવાર હવે પહેલા કરતાં વધુ સરળતાથી થાય છે, જેના કારણે વૈશ્વિક સ્તરે મૃત્યુદરમાં ચોક્કસપણે ઘટાડો થયો છે, જોકે હવે કેન્સરના કેસોની સંખ્યામાં વધારો થયો છે.” આ પણ ખૂબ ચિંતાનો વિષય છે.
જ્યારે સંશોધકોએ ચોક્કસ પ્રકારના કેન્સરને સમજવાનો પ્રયાસ કર્યો, ત્યારે કેટલાક નવા વલણો ઉભરી આવ્યા. તેમાં જાણવા મળ્યું છે કે 65 વર્ષથી ઓછી ઉંમરની સ્ત્રીઓમાં હવે પુરુષો કરતાં ફેફસાના કેન્સરનું નિદાન વધુ થઈ રહ્યું છે. એટલું જ નહીં, અન્ય ઘણા પ્રકારના કેન્સર (મોંનું કેન્સર અને સ્ત્રીઓમાં ગર્ભાશય અને લીવરનું કેન્સર) પહેલા કરતા વધુ લોકોના જીવ લઈ રહ્યા છે.
ભારતમાં કેન્સર નિદાન અને જોખમ
ભારતીય વસ્તીએ કેન્સરને રોકવા અને મૃત્યુદર ઘટાડવામાં મોટી સફળતા મેળવી છે. વર્ષ 2024 ના છેલ્લા ‘મન કી બાત’ કાર્યક્રમમાં, વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ પણ કેન્સર અંગે કરવામાં આવેલા પ્રયાસોની પ્રશંસા કરી હતી. ધ લેન્સેટના અભ્યાસ અહેવાલનો ઉલ્લેખ કરતા તેમણે કહ્યું કે ભારતમાં હવે આ રોગની સમયસર સારવાર શરૂ કરવાની શક્યતા પહેલાની તુલનામાં નોંધપાત્ર રીતે વધી ગઈ છે, જે આ રોગને કારણે મૃત્યુદર ઘટાડવામાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે.
પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું કે, કેન્સરની સારવારને સરળ બનાવવામાં આયુષ્માન ભારત યોજનાની ભૂમિકા પણ ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ રહી છે. તેની મદદથી, 90 ટકા કેન્સરના દર્દીઓને સમયસર સારવાર મળી રહી છે. આયુષ્માન ભારત યોજનાએ કેન્સરની સારવાર સંબંધિત ખર્ચ અંગેના તણાવને ઘણી હદ સુધી ઘટાડી દીધો છે. હવે લોકો પહેલા કરતાં સારવાર વિશે વધુ જાગૃત થયા છે.
