ઊંડા પાણીના જીવોની એક અલગ જ દુનિયા હોય છે. અહીં જીવન ઘોર અંધકાર, અતિશય દબાણ અને ઠંડું તાપમાનના વાતાવરણમાં ખીલે છે. આવા મુશ્કેલ વાતાવરણમાં રહેતા જીવો તેમની અનન્ય ક્ષમતાઓથી વૈજ્ઞાનિકોને આશ્ચર્યચકિત કરે છે. આમાંના એકમાં ઓપ્લોફોરોઇડિયા પરિવારના ઝીંગાનો સમાવેશ થાય છે, જેના વિશે વૈજ્ઞાનિકોએ શોધી કાઢ્યું છે કે તેઓએ અંધારામાં જોવાની વિશેષ કુશળતા વિકસાવી છે.
બાયોલ્યુમિનેસેન્સ ક્ષમતા
ઊંડા સમુદ્રમાં પ્રકાશનો એક જ સ્ત્રોત છે. તે કાં તો સપાટી પરથી નીકળતો ખૂબ જ આછો પ્રકાશ છે, અથવા સજીવની પોતાની અંદરથી પ્રકાશ ઉત્પન્ન કરવાની ક્ષમતા છે, જેને બાયોલ્યુમિનેસેન્સ કહેવામાં આવે છે. ફ્લોરિડા ઇન્ટરનેશનલ યુનિવર્સિટીના સંશોધકોએ આ ઝીંગા વિશે આશ્ચર્યજનક માહિતી મેળવી છે.
ખાસ પ્રકારના પ્રોટીન
જીવવિજ્ઞાની ડેનિયલ ડેલિયોના નેતૃત્વ હેઠળના સંશોધનમાં જાણવા મળ્યું છે કે આ ઊંડા સમુદ્રના ઝીંગા પ્રકાશ ઊર્જા મેળવવા અને સમજવા માટે ખાસ પ્રોટીન પર આધાર રાખે છે. જ્યાં ઘણા ઊંડા પાણીના જીવો શિકાર કરવા, શિકારથી બચવા અને સાથીઓને આકર્ષવા માટે બાયોલ્યુમિનેસેન્સ પર આધાર રાખે છે. ઝીંગાની એક ખાસ પ્રજાતિ બાયોલ્યુમિનેસેન્ટ સિગ્નલો શોધી કાઢે છે અને તે મુજબ આગળ વધે છે અને તેની મદદથી તેઓ પોતાને જીવંત રાખવામાં સક્ષમ બને છે.
આ પ્રોટીન લાખો વર્ષો પહેલા હાજર હતા.
આ ઝીંગામાં ખાસ તેજસ્વી અંગો હોય છે જેનો ઉપયોગ તેઓ પોતાને બચાવવા અને શિકારીઓને છેતરવા માટે કરે છે. તેઓએ ઘણા બધા પ્રકાશ-શોધક પ્રોટીન વિકસાવ્યા છે જે તેમને આસપાસના બાયોલ્યુમિનેસેન્ટ વાતાવરણને ઓળખવાની મંજૂરી આપે છે. ડીલીઓ કહે છે કે બાયોલ્યુમિનેસેન્સ લગભગ 540 મિલિયન વર્ષો પહેલા સજીવોમાં આંખોનો વિકાસ શરૂ થયો તે પહેલાં પણ શરૂ થાય છે. આવા જીવોને સમજવાથી, તે સમયગાળા દરમિયાન જીવનના વિકાસને સમજી શકાય છે.
‘
સંશોધકોએ આ ઝીંગામાં અનેક પ્રકારના પ્રોટીનનું અવલોકન કર્યું, જેને ઓપ્સિન કહેવાય છે. આ મનુષ્યોમાં પણ જોવા મળે છે. તેઓ પ્રકાશને સમજવામાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે. તેમની મદદથી, આ ઝીંગા રંગોને પણ ઓળખે છે, ખાસ કરીને વાદળી રંગને. વધુમાં, જે ઝીંગા ઉપરથી નીચે અને નીચેથી ઉપર વધુ મુસાફરી કરે છે તેમાં આવા પ્રોટીનની વિવિધતા વધુ હોય છે.
