વિશ્વમાં કેટલાક વૃક્ષો જોવામાં વિચિત્ર લાગે છે જ્યારે કેટલાક તેમની અનોખી વિશેષતાઓ માટે અલગ પડે છે. વનસ્પતિમાં એક અનોખી પ્રજાતિ જોશુઆ વૃક્ષ છે. તે Yucca brevifolia અથવા Yucca palm વગેરે નામોથી પણ ઓળખાય છે. રણમાં સ્ટમ્પ જેવા દેખાતા આ મોટા જીવને જોઈને લાગતું નથી કે તે બહુ લાંબુ જીવન જીવ્યો હશે. અમેરિકાના કેલિફોર્નિયા, એરિઝોના, ઉટાહ અને નેવાડામાં જોવા મળતા યુકા બ્રેવેફોલિયા રણમાં 400 થી 1800 મીટરની ઉંચાઈએ જોવા મળે છે.
તમને જાણીને નવાઈ લાગશે કે ભલે લોકો યુકા બ્રેવિફોલિયા અથવા જોશુઆ ટ્રીને વૃક્ષ કહે છે, પરંતુ વાસ્તવમાં તે વૃક્ષ જ નથી. તે વાસ્તવમાં એક છોડ છે પણ ઝાડ જેવો દેખાય છે. તેના મોટા કદના કારણે લોકો તેને ઝાડ કહે છે. હકીકતમાં, તે એક છોડ છે જે એક વૃક્ષ જેવો દેખાય છે કારણ કે તે મોટો છે. જોશુઆ નામ તેમને મોરોન લોકો દ્વારા મજવાના રણમાંથી પસાર થતાં આપવામાં આવ્યું હતું. તેઓને, આ વૃક્ષ જોશુઆ બાઇબલમાં હાથ ઊંચા કરીને પ્રાર્થના કરતા હોય તેવું લાગતું હતું.
તે તમને વિચિત્ર લાગશે, પરંતુ જોશુઆ વૃક્ષ દર વર્ષે માત્ર બે થી ત્રણ ઇંચ અથવા સરેરાશ 7.6 સેમી ઊંચું વધે છે. તેઓ 15 થી 40 ફૂટ ઊંચા હોય છે, એટલે કે 5 થી 12 મીટર લાંબા. તેમનો વ્યાસ એક તૃતીયાંશ થી એક મીટર સુધીનો છે. જોવામાં આવેલો સૌથી ઊંચો છોડ 15 મીટર સુધી ઊંચો છે. જો કે આ છોડ માત્ર બીજમાંથી જ ઉગે છે, પરંતુ ઘણી જગ્યાએ તે છોડના થડમાંથી પણ ઉગતા જોવા મળ્યા છે.
આ કારણે તેને તેની સંપૂર્ણ ઊંચાઈ પ્રાપ્ત કરવામાં 50 થી 60 વર્ષનો સમય લાગે છે. તેમની દાંડીમાં ટૂંકા રેસા હોય છે અને વાર્ષિક રિંગ્સનો સંપૂર્ણ અભાવ હોય છે. તેથી તેમની ઉંમર જણાવવી મુશ્કેલ બની જાય છે. એવું કહેવાય છે કે જોશુઆનું સૌથી જૂનું વૃક્ષ 1000 વર્ષ જૂનું હતું. પરંતુ આનો કોઈ પુરાવો નથી. પરંતુ વૈજ્ઞાનિકો કહે છે કે તેમની સરેરાશ ઉંમર 500 વર્ષની આસપાસ છે.
અન્ય છોડની જેમ, ત્યાં પણ પરાગનયનની પ્રક્રિયા છે, એટલે કે જંતુઓ દ્વારા બીજની રચના. પરંતુ યુકા શલભ તેમના પરાગનયનમાં વિશેષ ભૂમિકા ધરાવે છે. તેઓ ફૂલો પર ઇંડા મૂકે છે અને તેમના લાર્વા ખરેખર પરાગનયન કરે છે. પરંતુ આજે આ છોડની સંખ્યા જ ઓછી નથી પરંતુ તેમનું અસ્તિત્વ પણ જોખમમાં છે.
જોશુઆના છોડની સૌથી ખાસ વાત એ છે કે તેના પાંદડા. સ્થાનિક લોકોનું કહેવું છે કે તેમના પાંદડા જોઈને હવામાનનો અંદાજ લગાવી શકાય છે. જ્યારે વરસાદ પડવાનો હોય છે, ત્યારે આ પાંદડા સીધા ઉપરની તરફ ઊભા રહે છે.
જોશુઆ વૃક્ષો મોજાવે ડેઝર્ટ ઇકોસિસ્ટમમાં રહેઠાણ અને ખોરાક પ્રદાન કરવામાં મહત્વની ભૂમિકા ભજવે છે. તે ઘણા જીવો માટે ખોરાક છે અને કેટલાક માટે ખોરાકનો સ્ત્રોત છે. ઘણા જંતુઓ માટે રહેઠાણો પણ છે. હાલમાં રણમાં જ તેમના અસ્તિત્વ પર ખતરો ઉભો થઈ રહ્યો છે. (પ્રતિકાત્મક તસવીરઃ કેનવા)
