ઉત્તર પ્રદેશનો સંભલ જિલ્લો હાલમાં ધાર્મિક માન્યતાઓને લઈને ચર્ચાના કેન્દ્રમાં છે. અહીં મંદિર, મસ્જિદ અને પગથિયાં હેડલાઇન્સમાં છે. તાજેતરમાં, મુસ્લિમ બહુમતીવાળા વિસ્તારમાં વીજળી ચોરી અંગેના ચેકિંગ અભિયાન દરમિયાન, અહીં એક મંદિર મળી આવ્યું હતું. મંદિરમાં હનુમાનજીની મૂર્તિ અને શિવલિંગ મળી આવ્યા હતા. તે જ સમયે, સંભલ નજીક ચંદૌસીમાં 150 વર્ષ જૂનો ઐતિહાસિક વાવ મળી આવ્યો હતો. પગથિયાંના સમાચાર મળ્યા બાદ તેનું ખોદકામ શરૂ કરવામાં આવ્યું હતું. આ બધા ઉપરાંત મસ્જિદના સર્વેને લઈને સંભાલને લઈને રાજકીય વર્તુળોમાં ચર્ચા થઈ હતી. પરંતુ એવું નથી કે સંભલ હમણાં જ ચર્ચામાં આવ્યું છે અથવા સંભાલમાં મંદિર, મસ્જિદ અને પગથિયાંની હાજરીને કારણે તે વધુ ચર્ચામાં છે. સંભલનો ઇતિહાસ ધાર્મિક માન્યતાઓ તરફ નિર્દેશ કરે છે. ચાલો વિગતવાર એક નજર કરીએ.
સિકંદર લોદીએ ચાર વર્ષ સુધી પડાવ નાખ્યો
સિકંદર લોદીએ ચાર વર્ષ સુધી પડાવ નાખ્યો28 સપ્ટેમ્બર 2011ના રોજ ભીમનગર તરીકે સ્થાપિત આ જિલ્લાનું નામ 23 જુલાઈ 2012ના રોજ બદલીને સંભલ કરવામાં આવ્યું હતું. સંભલ વિશે એવું માનવામાં આવે છે કે તે ચારેય યુગમાં અસ્તિત્વમાં છે. સત્યયુગમાં તેનું નામ સત્યવ્રત, ત્રેતામાં તેને મહાદગિરિ, દ્વાપરમાં પિંગલ અને કળિયુગમાં તેને સંભલ કહેવામાં આવતું હતું. સંભાલનું ઐતિહાસિક મહત્વ દિલ્હી સલ્તનત કાળથી મુઘલ કાળ સુધી ખૂબ જ અગ્રણી રહ્યું છે. આ સ્થાન ઉત્તર ભારતનું એક મહત્વપૂર્ણ કેન્દ્ર હતું અને ઘણા શાસકો માટે વ્યૂહાત્મક દૃષ્ટિકોણથી ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ સાબિત થયું હતું.
બહલોલ લોદીએ સિકંદર લોદીને સોંપ્યો
દિલ્હી સલ્તનતના સ્થાપક બહલોલ લોદીએ તેમના શાસન દરમિયાન તેમના પુત્ર સિકંદર લોદીને એક મહત્વપૂર્ણ જાગીર તરીકે સંભાલ સોંપ્યું હતું. સિકંદર લોદીએ જ્યારે દિલ્હીની ગાદી પર કબજો જમાવ્યો ત્યારે પણ તેણે સંભાલને આગામી ચાર વર્ષ સુધી પોતાના નિવાસસ્થાન તરીકે રાખ્યું. અહીં તેમણે એક મહત્વપૂર્ણ ધાર્મિક સભાનું પણ આયોજન કર્યું હતું જે ધાર્મિક અને સાંસ્કૃતિક દૃષ્ટિકોણથી ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ હતું.
મુઘલ સમયગાળા દરમિયાન, શેર શાહ સૂરીએ હુમાયુને હરાવીને દિલ્હીની લગામ પોતાના હાથમાં લીધી. આ પછી, સંભાલની વહીવટી જવાબદારી 1552 એડી માં મિત્રસેનને સોંપવામાં આવી. તે સમયે મિત્રસેન સંભલના ગવર્નર બન્યા અને ત્યાંની વ્યવસ્થા ઠીક કરી. અકબરના શાસન દરમિયાન પણ સંભલ દિલ્હી સરકારનો એક ભાગ રહ્યો.
કલ્કિ અવતાર વિશે સંભલનો ઇતિહાસ શું છે?
કલ્કિ અવતાર વિશે સંભલનો ઇતિહાસ શું છે?કલ્કી અવતાર અને તેની સાથે જોડાયેલી ધાર્મિક માન્યતાઓને કારણે સંભલનો ઈતિહાસ મહત્વપૂર્ણ છે. હિંદુ ધર્મમાં વિષ્ણુના દસ અવતારોમાં કલ્કી અવતારનું વિશેષ સ્થાન છે. પૌરાણિક કથાઓ અનુસાર, જ્યારે પૃથ્વી પર અધર્મ અને અન્યાય પ્રવર્તશે, ત્યારે ભગવાન વિષ્ણુ કલ્કી અવતારના રૂપમાં અવતાર લેશે અને ધર્મ ફરી એકવાર વિશ્વ પર રાજ કરશે. એવું માનવામાં આવે છે કે કલ્કી અવતારનો જન્મ સંભલમાં થશે. પુરાણો અનુસાર કલ્કિ અવતારનો જન્મ બ્રાહ્મણ પરિવારમાં થશે અને આ પરિવાર સંભલ પ્રદેશનો રહેવાસી હશે.
સંભલના વિવિધ મંદિરો અને ધાર્મિક સ્થળોએ કલ્કિ અવતાર સાથે જોડાયેલી ઘણી વાર્તાઓ અને દંતકથાઓ લોકોના હોઠ પર રહે છે. સંભલની જૂની ઈમારતો, મંદિરો અને મસ્જિદો આજે પણ એ વીતેલા યુગની ઝલક આપે છે. સંભાલનું નામ પહેલા ‘શંભલ’ હતું અને સમય જતાં તેનો ઉચ્ચાર અને લખાણ બદલાઈ ગયું.
