તમે નાનપણથી જ શીખ્યા હશો કે જ્યારે પણ તમે રસ્તા પર ચાલો ત્યારે ટ્રાફિકના નિયમોનું પાલન કરો. ટ્રાફિક લાઇટ લાલ હોય ત્યારે વાહન રોકો, પીળી હોય ત્યારે કાર સ્ટાર્ટ કરો અને લીલી હોય ત્યારે આગળ વધો. પણ વિચારો, ટ્રાફિક સિગ્નલ પર ગ્રીન લાઇટ હોય જ નહીં તો વાહનચાલકો રસ્તા પર કેવી રીતે આગળ વધશે? દુનિયામાં એક એવો દેશ છે જ્યાં બાકીની દુનિયાથી વિપરીત, લીલીને બદલે વાદળી ટ્રાફિક લાઇટનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. એટલે કે અહીં રસ્તા પર વાહનને આગળ વધવા માટે લીલી લાઇટને બદલે વાદળી લાઇટ બતાવવામાં આવી છે. સૌથી નવાઈની વાત તો એ છે કે આ દેશ ટેક્નોલોજીની બાબતમાં ટોચનો ગણાય છે, તો પછી અહીં રંગને લઈને આટલી મોટી ભૂલ કેવી રીતે થઈ?
અહીં અમે જાપાન વિશે વાત કરી રહ્યા છીએ. જાપાન અને જાપાની લોકો તેમની શિસ્ત, સ્વચ્છતા અને રીતભાત માટે સમગ્ર વિશ્વમાં સમાચારમાં છે. જ્યારે તે ફિફા વર્લ્ડ કપ જેવી ટુર્નામેન્ટમાં ભાગ લે છે ત્યારે પણ મેચ પૂરી થયા બાદ દર્શકો ગેલેરી સાફ કરીને જ ઘરે જાય છે. બીજી તરફ, જાપાનની ટેકનોલોજીનો પણ કોઈ જવાબ નથી. તો જ્યારે દેશ આટલો પરફેક્ટ છે, તો પછી ટ્રાફિક લાઇટના રંગમાં ભૂલ કેમ? વાસ્તવમાં, આ કોઈ ભૂલ નથી, પરંતુ એક અલગ પ્રકારની પરંપરાનું પરિણામ છે. દરેક દેશની પોતાની અલગ અલગ માન્યતાઓ અને પરંપરાઓ હોય છે, જે સદીઓથી ચાલી આવે છે. જાપાનમાં વાદળી ટ્રાફિક લાઇટનો ઉપયોગ પણ અહીંની જૂની પરંપરાનું પરિણામ છે.
જાપાનીઝમાં લીલા માટે કોઈ શબ્દ નહોતો
આ બધી હેરાફેરી જાપાનીઝ ભાષા અને શબ્દોને કારણે થઈ છે. સદીઓથી, જાપાનમાં ફક્ત ચાર મુખ્ય રંગો, કાળો, સફેદ, લાલ અને વાદળી માટે શબ્દો પ્રચલિત હતા. અહીં વાદળી રંગને AO કહેવામાં આવતો હતો. જો કંઈક લીલા વિશે વાત કરવી હોય, તો તેને AO પણ કહેવામાં આવતું હતું. આ લાંબા સમય સુધી ચાલતું રહ્યું પરંતુ થોડી સદીઓ પછી લીલા માટે મીડોરી શબ્દનો ઉપયોગ થવા લાગ્યો. મિડોરીને AOનો શેડ પણ માનવામાં આવતો હતો. શબ્દ તો બદલાયો, પરંતુ લોકોએ નવું નામ પસંદ કર્યું નહીં. લોકો AOને જ લીલો કહેતા જોવા મળ્યા હતા.
આ છે કારણ
ટ્રાફિક લાઇટ વિશે વાત કરીએ તો, પ્રથમ જાપાન સરકારે આંતરરાષ્ટ્રીય ધોરણોને અનુસરીને સિગ્નલો માટે લીલો રંગ પસંદ કર્યો. પરંતુ જાપાનના અધિકૃત ટ્રાફિક નિયમો અને દસ્તાવેજોમાં, ગ્રીન ટ્રાફિક લાઇટને AO કહેવામાં આવે છે, મિડોરી નહીં. સરકાર લીલો રંગ પસંદ કરી રહી હતી, પરંતુ જાપાનના સામાન્ય લોકો અને ભાષા નિષ્ણાતો તેનો વિરોધ કરી રહ્યા હતા. તેમનું માનવું હતું કે જો જાપાનના નિયમોમાં AO રંગોનો ઉપયોગ જરૂરી હોય, તો તેમણે આમ કરવું જોઈએ. આંતરરાષ્ટ્રીય દબાણ અને આંતરિક દબાણ વચ્ચે વહીવટીતંત્રને નવો રસ્તો મળ્યો. 1973માં તેણે પીરોજ રંગ (turquoise color) ની લાઈટ પસંદ કરી. તેમણે દાવો કર્યો હતો કે તેનો લીલો રંગ લીલોનો સૌથી બ્લુ શેડ હતો. તેનો મતલબ એવો રંગ જે લીલો છે પણ વાદળી દેખાય છે. જો કે આજે લોકો કહે છે કે જાપાનમાં વાદળી ટ્રાફિક લાઇટ છે, સરકાર દલીલ કરે છે કે તે વાદળી નથી, પરંતુ લીલા રંગનો શેડ છે જે વાદળી દેખાય છે.
