ગુજરાતના વડોદરાથી 20 કિમી દૂર આવેલું લુણા ગામ, જે એક સમયે ખૂબ જ ઉત્સાહથી પતંગોત્સવ ઉજવતું હતું, તે હવે સારુ પક્ષીઓના સંરક્ષણ માટે એક ઉદાહરણ બની ગયું છે. આ ગામના લોકોએ ક્રેન્સને બચાવવા માટે પતંગ ઉડાડવાનું છોડી દીધું છે. આ પક્ષીઓ દર શિયાળામાં ગામના તળાવની આસપાસના ઝાડમાં માળા બનાવે છે. ગ્રામજનોની આ પહેલથી પક્ષીઓ અને માણસો વચ્ચે એક અનોખો સંબંધ બન્યો છે.
તમને જણાવી દઈએ કે લુણા ગામમાં ઉત્તરાયણનો તહેવાર હંમેશા પતંગ ઉડાવવાનો પર્યાય રહ્યો છે. મયુર ચૌહાણ અને તેના મિત્રો 10 દિવસ પહેલાથી જ તેની તૈયારી શરૂ કરી દેતા હતા. ૧૪ જાન્યુઆરીના રોજ આકાશ રંગબેરંગી પતંગોથી ભરાઈ જતું હતું, પરંતુ ચાર વર્ષ પહેલાં પેઇન્ટેડ સ્ટોર્કના આગમન સાથે બધું બદલાઈ ગયું. આ પક્ષીઓને જોઈને, ગામલોકોએ પતંગ ઉડાડવાનો ઇનકાર કરવાનો નિર્ણય કર્યો. તેઓ નહોતા ઇચ્છતા કે દોરી આ નાજુક પક્ષીઓને નુકસાન પહોંચાડે.
દર વર્ષે 300 થી વધુ ક્રેન આ ગામમાં આવે છે
લુના માટે, આ પેઇન્ટેડ સ્ટોર્ક ફક્ત મહેમાન પક્ષીઓ નથી પણ પરિવારનો ભાગ છે. દર શિયાળામાં 2,000 ની વસ્તીવાળા આ ગામની મુલાકાત 300 થી વધુ રંગીન સ્ટોર્ક આવે છે. ગામમાં રહેતો મયુર કહે છે કે મને પતંગ ઉડાડવાનો ખૂબ શોખ છે, પણ છેલ્લા બે વર્ષથી મેં એક પણ પતંગ ઉડાડ્યો નથી. ઉત્તરાયણ દરમિયાન હું ટેરેસ પર જાઉં છું, પણ ફક્ત ક્રેન પર નજર રાખવા અને પતંગો તેમને ખલેલ પહોંચાડે નહીં તેની ખાતરી કરવા માટે.
કેટલાક ગામલોકો બપોરે પતંગ ઉડાવે છે
કેટલાક ગ્રામજનો જે પોતાને પતંગ ઉડાડતા રોકી શકતા નથી, તેઓ બપોરના સમયે પતંગ ઉડાવે છે જ્યારે આ પક્ષીઓ તેમના માળામાં આરામ કરતા હોય છે. આ સ્ટોર્ક દાયકાઓથી ગામના તળાવની આસપાસના ઝાડ પર રહે છે, પરંતુ અગાઉ ગામલોકોને તેમના વિશે વધુ ખબર નહોતી. પાદરા તાલુકામાં જીવરક્ષક ફોર એનિમલ્સ સોસાયટી ચલાવતા પ્રવીણ આર્ય અને તેમના પુત્ર રૂપેશે જણાવ્યું હતું કે લગભગ 10 વર્ષ પહેલાં અમે ગામમાં રંગાયેલા સ્ટોર્ક વિશે જાગૃતિ કાર્યક્રમોનું આયોજન કરવાનું શરૂ કર્યું હતું અને લોકોને સમજાવ્યું હતું કે આપણે આ પક્ષીઓનું સંરક્ષણ કેવી રીતે કરવું જોઈએ.
આ રીતે પક્ષીઓ સાથે ઊંડો સંબંધ બંધાયો
ધીમે ધીમે ગામલોકોનો આ પક્ષીઓ સાથે ગાઢ સંબંધ બંધાયો અને તેઓ તેમની સંભાળ રાખવા લાગ્યા. આર્યએ કહ્યું કે લગભગ ત્રણ વર્ષ પહેલાં, કેટલાક લોકો રાત્રે ચોરીછૂપીથી ગામમાં આવતા હતા અને સારસનો શિકાર કરતા હતા. જ્યારે ગામલોકોને આ વાતની ખબર પડી, ત્યારે તેમણે એક ટીમ બનાવી અને તે વિસ્તારોમાં પેટ્રોલિંગ શરૂ કર્યું જ્યાં રાત્રે સ્ટોર્ક માળો બાંધે છે. આખરે, શિકાર બંધ થઈ ગયો.
