અમદાવાદના સરખેજ વિસ્તારમાં રહેતા 24 વર્ષીય તાહિરે યાદ કર્યું કે કેવી રીતે હેમિલ માંગુકિયાએ તેને યોગ્ય સમયે રશિયન આર્મી ટ્રેનિંગ કેમ્પમાંથી પાછા ફરવાની સલાહ આપી હતી, જેના કારણે તે જીવિત છે. એક તરફ, તે બચી જવા માટે પોતાને ભાગ્યશાળી માને છે, તો બીજી તરફ, યુદ્ધના મેદાનમાં યુક્રેનિયન સેનાના ડ્રોન હુમલામાં જીવ ગુમાવનાર હેમિલના મૃત્યુથી તે ખૂબ જ દુઃખી છે. હેમિલ અને તાહિર ભારતીય જૂથનો ભાગ હતા જેમને ઉચ્ચ પગારવાળી નોકરીના નામે રશિયા મોકલવામાં આવ્યા હતા. તેને એજન્ટ દ્વારા રશિયન સરકાર માટે સુરક્ષા સહાયક તરીકે કામ કરવાનું કહેવામાં આવ્યું હતું, જ્યારે તે પાયદળ તરીકે યુક્રેન સરહદ પરના યુદ્ધમાં ફેંકવામાં આવ્યો હતો.
સોમવારે સાંજે સુરતમાં હેમિલના પરિવાર અને મિત્રો દ્વારા તેમની યાદમાં પ્રાર્થના સભાનું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું. હેમિલના પિતા અશ્વિન માંગુકિયાએ ફોન પર એચટીને કહ્યું, ‘બે દિવસ પછી, 23 ફેબ્રુઆરીએ, અમને હેમિલના મૃત્યુની માહિતી મળી. અમે અમારા પુત્રના સુરક્ષિત વાપસી માટે ભારતીય દૂતાવાસને ઘણી વખત પત્ર લખ્યો હતો, પરંતુ કોઈ જવાબ મળ્યો ન હતો. તેના ઘણા મિત્રો હજુ પણ ફસાયેલા હોઈ શકે છે.
તાહિર, 24 વર્ષીય સ્નાતક, અગાઉ અમદાવાદમાં એક મોલમાં ચાલતા રિટેલ સ્ટોરમાં કામ કરતો હતો. નવી નોકરીની શોધ કરતી વખતે, તાહિરે બાબા બ્લોક્સ નામની કંપનીનો યુટ્યુબ વીડિયો જોયો. આ જાહેરાત રશિયન સેના સાથે ‘સિક્યોરિટી હેલ્પર’ તરીકે કામ કરવાની તક તરીકે આપવામાં આવી હતી. તાહિરે ફોન પર એચટીને કહ્યું, ‘તેઓએ દર મહિને 2 લાખ રૂપિયાની નોકરીની ઓફર કરી હતી. જ્યારે મેં એ સ્પષ્ટ કરવા ફોન કર્યો કે સૈન્ય માત્ર મદદ કરવા માટે છે અને યુદ્ધમાં જવા માટે નથી, ત્યારે તેમણે ખાતરી આપી હતી કે તેમને સરહદ પર મોકલવામાં આવશે નહીં. તાહિરે રશિયા જવા માટે ફ્લાઇટ ટિકિટ, વિઝા અને અન્ય ખર્ચ પર લગભગ 4 લાખ રૂપિયાનો ખર્ચ કર્યો હતો. તેણે પોતાનો એપોઇન્ટમેન્ટ લેટર પણ બતાવ્યો જે રશિયનમાં લખાયેલું છે અને નામ વગેરે અંગ્રેજીમાં લખેલું છે. અક્ષરની ટોપી પર રશિયન સેના જેવું પ્રતીક છે.
ફૈઝલ ખાન નામના વ્યક્તિએ બાબા બ્લોક્સ વતી તાહિર સાથે વાત કરી હતી જ્યારે મોઇનુદ્દીન મોહમ્મદ નામનો વ્યક્તિ મુખ્ય પાત્ર હોવાનું કહેવાય છે. 13 ડિસેમ્બરે તાહિરને ચેન્નાઈ પહોંચવા માટે ફોન પર કહેવામાં આવ્યું, જ્યાં તે હેમિલ અને 9 અન્ય ભારતીયોને મળ્યો. તેઓને રશિયામાં સુરક્ષા સહાયક તરીકે પસંદ કરવામાં આવ્યા હતા. બે દિવસ પછી, 15 ડિસેમ્બરે, તાહિર અને અન્ય લોકો ચેન્નાઈથી બહેરીન થઈને મોસ્કો ગયા. તેને નિગેલ નામના માણસ સાથે મોકલવામાં આવ્યો હતો. મોસ્કોમાં તેનું સિમ કાર્ડ છીનવી લેવામાં આવ્યું હતું અને તેને નવું આપવામાં આવ્યું હતું. તેમને ટેલિગ્રામ જેવી અમુક ચોક્કસ એપ્સનો જ ઉપયોગ કરવાનું કહેવામાં આવ્યું હતું.
તાહિરે કહ્યું, ‘અમે એક રાત ફ્લેટમાં રોકાયા અને બીજા દિવસે નિજલે કહ્યું કે અમે બોર્ડર પર જઈશું. અમે ચિંતિત બન્યા અને મોઇનુદ્દીનને ફોન કર્યો જે તે સમયે મોસ્કોમાં હતા. તેણે કહ્યું કે ચિંતા ન કરો અને રશિયન સેનાએ બધું ગોઠવી દીધું છે. બીજા દિવસે લશ્કરની એક કાર અમને મોસ્કોથી દૂર લઈ ગઈ. અમે લગભગ અડધો દિવસ ચાલતા રહ્યા. તેને મોસ્કોથી 200 કિલોમીટર દૂર રાયઝાન લઈ જવામાં આવ્યો હતો. આ એક લશ્કરી છાવણી હતી જ્યાં સૈનિકોને યુદ્ધ માટે તૈયાર કરવામાં આવી રહ્યા હતા.
તાહિરે કહ્યું, ‘અમને આર્મી યુનિફોર્મ આપવામાં આવ્યા હતા અને બેચમાં વહેંચવામાં આવ્યા હતા. નાતાલની આસપાસ અચાનક બધું બંધ થઈ ગયું. હેમિલ અને મારા સહિત મોટા ભાગના લોકો પાસે બીજો ફોન હતો, જેની મદદથી અમે એકબીજાના સંપર્કમાં રહેતા હતા. ભારતીયોને 15 દિવસની તાલીમ આપવામાં આવી હતી જેમાં રાઇફલનો ઉપયોગ અને ગ્રેનેડ ફેંકવા જેવી બાબતોનો સમાવેશ થતો હતો. બાદમાં તમામ ભારતીયોને અલગ-અલગ બેચમાં અલગ-અલગ જગ્યાએ મોકલવામાં આવ્યા હતા.
તાહિરે કહ્યું, ‘હેમિલે મને ફેબ્રુઆરીમાં ફોન કર્યો અને આગળ ન વધવાનું કહ્યું. તેણે ભારત પાછા ફરવાની સલાહ આપી. તેણે કહ્યું કે અમારી સાથે ઘણી છેતરપિંડી થઈ છે. તેણે કહ્યું કે તે લુહાંસ્કમાં ક્યાંક આગળની લાઇન પર છે જ્યાં દરરોજ બે-ત્રણ લોકો માર્યા જાય છે. તાહિર યાદ કરે છે કે જ્યારે તેણે મોઇનુદ્દીનનો સંપર્ક કર્યો ત્યારે તેણે ફરીથી ખાતરી આપી હતી કે તેને સરહદ પર તૈનાત કરવામાં આવશે નહીં. જો કે, તાહિરે ત્યાં હાજર એક કમાન્ડરને કહ્યું કે તેને સુરક્ષા સહાયક તરીકે ભરતી કરવામાં આવ્યો છે. કમાન્ડરે આ વાતને નકારી કાઢી.
તાહિરે કહ્યું, ‘કમાન્ડરે કહ્યું કે બચવાની શક્યતા માત્ર 10 ટકા છે. કોલકાતાથી મારો સાથી સરફરાઝ શેખ ભાગી ગયો અને મોસ્કોમાં ભારતીય દૂતાવાસ પહોંચ્યો. મને અન્ય લોકો પાસેથી જાણવા મળ્યું કે તેઓએ તેનું નિવેદન લીધું અને તેને ભારત પરત મોકલી દીધો. તાહિરે એક કમાન્ડર સાથે વાત કરી અને તેને પૈસાની લાલચ આપી. તેણે કહ્યું કે તે તેના ફેબ્રુઆરીના પગારમાંથી ચૂકવણી કરશે. તાહિરે જણાવ્યું કે આ પછી તેણે એક યુટ્યુબરને ઈમેલ મોકલ્યો જેણે એક વીડિયો બનાવ્યો હતો કે જો તમે રશિયામાં ફસાયેલા હોવ તો કેવી રીતે બહાર નીકળવું. તાહિરે કહ્યું કે તે બોર્ડર પર ગયો ન હોવાથી તેનું પરત આવવું શક્ય હતું. તેણે કહ્યું, ‘મને કેટલાક રશિયનોને ઈમેલ મોકલવાનું કહેવામાં આવ્યું હતું જેમને મારો પાસપોર્ટ મળ્યો હતો. એક ટેક્સી બુક કરવામાં આવી અને મને મોસ્કો મોકલવામાં આવ્યો. ત્યાંથી હું ફ્લાઈટ લઈને દિલ્હી આવ્યો. તેને હેમિલના મૃત્યુની માહિતી સમીર અહેમદ દ્વારા મળી હતી જેને તેની સાથે સરહદ પર મોકલવામાં આવ્યો હતો. સમીરે જણાવ્યું કે હેમિલ ડ્રોન હુમલામાં માર્યો ગયો હતો અને તે ઘટના સ્થળથી માત્ર 200 મીટર દૂર હતો. તાહિરે કહ્યું કે તેને નેપાળ, ઇજિપ્ત અને અઝરબૈજાનના લોકો પણ મળ્યા જેઓ રશિયન સેના સાથે લડી રહ્યા છે.
