સંગીતની દુનિયામાં જેમના તબલાના બીટની આગવી ઓળખ હતી તેવા ઉસ્તાદ ઝાકિર હુસૈન હવે નથી રહ્યા. તેમનું 73 વર્ષની વયે અવસાન થયું. તેમણે અમેરિકાના સાન ફ્રાન્સિસ્કોની હોસ્પિટલમાં અંતિમ શ્વાસ લીધા. પ્રખ્યાત તબલાવાદકના પરિવારે સોમવારે આ માહિતી આપી હતી.
પરિવારે એક નિવેદનમાં જણાવ્યું હતું કે ઝાકિર હુસૈનનું મૃત્યુ ફેફસાં સંબંધિત ‘ઈડિયોપેથિક પલ્મોનરી ફાઈબ્રોસિસ’ની ગૂંચવણોને કારણે થયું હતું. તેઓ 73 વર્ષના હતા. હુસૈન છેલ્લા બે અઠવાડિયાથી હોસ્પિટલમાં દાખલ હતા. તેમની તબિયત બગડતાં તેમને ICUમાં દાખલ કરવામાં આવ્યા હતા.
પ્રખ્યાત તબલાવાદક ઉસ્તાદ અલ્લાહ રખાના પુત્ર ઝાકિર હુસૈનનો જન્મ 9 માર્ચ, 1951ના રોજ થયો હતો. તેમની ગણના તેમની પેઢીના મહાન તબલાવાદકોમાં થાય છે. તેમના પરિવારમાં તેમની પત્ની એન્ટોનિયા મિનેકોલા અને તેમની પુત્રીઓ અનીશા કુરેશી અને ઈસાબેલા કુરેશી છે.
તેમણે તેમના પિતા પાસેથી તબલાની તાલીમ લીધી હતી. ઉસ્તાદ ઝાકિર હુસૈનના વ્યક્તિત્વનો અંદાજ એ વાત પરથી લગાવી શકાય છે કે તેમણે માત્ર 11 વર્ષની ઉંમરે અમેરિકામાં પોતાનો પહેલો કોન્સર્ટ કર્યો હતો. તેનો અર્થ એ કે તેણે અને તબલા લગભગ 62 વર્ષથી અલગ થયા ન હતા. તેણે ત્રણ ગ્રેમી એવોર્ડ જીત્યા. પદ્મ વિભૂષણથી પણ નવાજવામાં આવ્યા હતા. તેમણે તબલાને આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે પ્રતિષ્ઠા અપાવવામાં મહત્વની ભૂમિકા ભજવી હતી.
પરિવાર દ્વારા જારી કરાયેલા એક નિવેદનમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે તેઓ એક અસાધારણ વારસો છોડી ગયા છે જેને વિશ્વભરના અસંખ્ય સંગીત પ્રેમીઓ દ્વારા વહાલ કરવામાં આવશે, જેની અસર આવનારી પેઢીઓ સુધી રહેશે. હુસૈનના નિધનની માહિતી મળતાની સાથે જ સેલિબ્રિટીઓએ સોશિયલ મીડિયા પર શોક વ્યક્ત કર્યો હતો.
સંગીતની દુનિયામાં ઘણા એવોર્ડ મેળવ્યા
જ્યારે તબલાનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવે છે, ત્યારે ઉસ્તાદ ઝાકિર હુસૈનનું નામ સૌથી મોટા નામોમાં મુખ્ય રીતે આવે છે. તેમણે માત્ર તેમના પિતા ઉસ્તાદ અલ્લાહ રખા ખાનના પંજાબ ઘરાના (પંજાબ બાઝ)ના વારસાને આગળ ધપાવ્યો ન હતો, પરંતુ તબલાના શાસ્ત્રીય વગાડને પણ આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે લઈ ગયા હતા. ઉસ્તાદને 1992માં ‘ધ પ્લેનેટ ડ્રમ’ અને 2009માં ‘ગ્લોબલ ડ્રમ પ્રોજેક્ટ’ માટે સંગીત જગતનો સૌથી મોટો ગ્રેમી એવોર્ડ મળ્યો હતો. આ પછી, 2024 માં, તેને ત્રણ અલગ-અલગ મ્યુઝિક આલ્બમ માટે એક સાથે ત્રણ ગ્રેમી મળ્યા. 1978માં ઝાકિર હુસૈને કથક ડાન્સર એન્ટોનિયા મિનીકોલા સાથે લગ્ન કર્યા. તેમને બે દીકરીઓ છે, અનીસા કુરેશી અને ઈસાબેલા કુરેશી.
ફિલ્મોમાં પણ અભિનય કર્યો
1983માં ઝાકિર હુસૈને ફિલ્મ ‘હીટ એન્ડ ડસ્ટ’થી અભિનયના ક્ષેત્રમાં પ્રવેશ કર્યો હતો. આ પછી તેણે 1988માં ‘ધ પરફેક્ટ મર્ડર’, 1992માં ‘મિસ બેટીઝ ચાઈલ્ડર્સ’ અને 1998માં ‘સાઝ’માં પણ કામ કર્યું હતું.
આ રીતે તબલા સામાન્ય લોકો સાથે જોડાયેલા હતા…
ઉસ્તાદ ઝાકિર હુસૈન હંમેશા તબલાને સામાન્ય લોકો સાથે જોડવાનો પ્રયાસ કરતા હતા. આ જ કારણ હતું કે શાસ્ત્રીય શૈલીમાં પ્રસ્તુતિઓ વચ્ચે તેઓ તેમના તબલામાંથી ક્યારેક ડમરુ, ક્યારેક શંખ અને ક્યારેક વરસાદના ટીપા જેવા વિવિધ પ્રકારના અવાજ કાઢતા હતા. તેઓ કહેતા હતા કે શિવજીના ડમરુમાંથી જે શબ્દો કૈલાશ પર્વત પરથી નીકળ્યા હતા, ગણેશજીએ એ જ શબ્દો લીધા અને તાલની ભાષામાં મૂક્યા. આપણે બધા જ તાલબદ્ધ, તાલયોગી કે તાલસેવકો આપણા વાદ્યો પર સમાન શબ્દો વગાડીએ છીએ. …ગણેશજી આપણા પરિવારના દેવતા છે.
