ગઈ કાલે (12 સપ્ટેમ્બર 2024) બપોરે 2 વાગ્યા પછી શેરબજારમાં જોરદાર ચાલ જોવા મળી હતી. સવારથી 25,000ની આસપાસ ઉભો રહેલો નિફ્ટી50 માત્ર એક કલાકમાં 25,400ની સપાટી વટાવી ગયો હતો. સેન્સેક્સ અને બેન્ક નિફ્ટીમાં પણ આવી જ જબરદસ્ત હિલચાલ જોવા મળી હતી. ગઈકાલે નિફ્ટી 50ની એક્સપાયરી પણ હતી. જેમને શેરબજારમાં વાયદા અને વિકલ્પોની ખબર નથી, તેઓ કદાચ ‘એક્સપાયરી’ વિશે પણ જાણતા નથી. અમે તમને આ બંને વિશે જણાવીશું, પરંતુ તે પહેલા અમે તમને જણાવી દઈએ કે આવતીકાલના બજારમાં ઘણા ગરીબો રાજા બની ગયા હશે, અને ઘણા રાજાઓ પણ ગરીબ બની ગયા હશે. માત્ર એક કલાકમાં એવી ચાલ આવી કે 25 પૈસાનો કોલ ઓપ્શન 123 રૂપિયા પર પહોંચી ગયો. આ 49,100 ટકાની ચાલ છે. જો કોઈ વ્યક્તિએ આ ચાલમાં 1 લાખ રૂપિયાનું પણ રોકાણ કર્યું હોત તો તેના પૈસા 4,91,00,000 રૂપિયા (4 કરોડ 91 લાખ)માં ફેરવાઈ ગયા હોત.
શેરબજારમાં કામ કરતા લોકો પાસે પૈસાનું રોકાણ કરવાના ઘણા રસ્તા હોય છે. ઇક્વિટીમાં રોકાણ એ સૌથી લોકપ્રિય માધ્યમ છે જેમાં તમે શેર ખરીદો અને રાખો. તમે તેને 1 દિવસથી મહિનાઓ અથવા વર્ષો સુધી તમારી સાથે રાખી શકો છો. બીજી પદ્ધતિ ફ્યુચર એન્ડ ઓપ્શન્સ (F&O) છે. ફ્યુચર્સ અને ઓપ્શન્સ પણ બે અલગ-અલગ વસ્તુઓ છે, જેનો અલગથી વેપાર કરી શકાય છે. ફ્યુચર્સમાં વેપાર કરવા માટે તમારે ઘણા પૈસાની જરૂર છે, જ્યારે વિકલ્પો ખરીદવા માટે તમારે ખૂબ ઓછા પૈસાની જરૂર છે. વેચાણ વિકલ્પો માટે વધુ પૈસાની જરૂર છે. આવી સ્થિતિમાં, નાના રોકાણકારો ઘણીવાર ઓછા નાણાંનું રોકાણ કરીને મોટો નફો મેળવવા માટે વિકલ્પો ખરીદવા તરફ આકર્ષાય છે.
કોઈ વિકલ્પ ખરીદતી વખતે તમારે કોલ અથવા પુટ પર નાણાંનું રોકાણ કરવું પડશે. જો તમે કોલ પર નાણાંનું રોકાણ કરો છો, તો જો બજાર ઉપર જશે તો તમને ફાયદો થશે અને જો બજાર ઘટશે તો તમને નુકસાન થશે. તેવી જ રીતે, પુટ ખરીદવાથી, જ્યારે બજાર ઘટે છે ત્યારે તમને નફો મળે છે. જ્યારે બજાર ઉપર જાય છે ત્યારે પુટ ખરીદનારાઓને નુકસાન થાય છે.
કોલનો જાદુ
જેમ તમે જાણો છો, ગુરુવારે શેરબજારમાં મોટી ઉછાળો જોવા મળ્યો હતો. જે લોકોએ આ પગલામાં કોલ ખરીદ્યા હતા તેમને હજારો ટકા રિટર્ન મળ્યા હશે. જો કે, વેપારીએ ક્યાંથી ખરીદી કરી અને તેનો નફો ક્યાં બુક કર્યો તેના પર વળતર નિર્ભર છે. શેરબજારમાં એક કહેવત પ્રચલિત છે કે ન તો કોઈ તળિયે ખરીદી શકે અને ન તો ઉપરથી વેચીને બહાર નીકળી શકે. બધા વેપારીઓ ભાવની ચળવળની મધ્યમાં ક્યાંક એન્ટ્રી લે છે અને મધ્યમાં ક્યાંક નફો કે નુકસાન બુક કર્યા પછી બહાર નીકળી જાય છે.
ગઈકાલે શેરબજારમાં નિફ્ટી50ની સાપ્તાહિક એક્સપાયરી હતી. ત્યાં બે પ્રકારની સમાપ્તિ છે – માસિક અને સાપ્તાહિક. નિફ્ટી50ની સાપ્તાહિક એક્સપાયરી દર ગુરુવારે થાય છે, જ્યારે માસિક એક્સપાયરી દર મહિનાના છેલ્લા ગુરુવારે થાય છે. મોટાભાગના લોકો સાપ્તાહિક સમાપ્તિમાં વેપાર કરવાનું પસંદ કરે છે કારણ કે સાપ્તાહિકમાં પ્રીમિયમ ઓછું હોય છે અને ઓછા પૈસામાં વેપાર કરી શકાય છે.
ગઈકાલે ગુરુવાર (12 સપ્ટેમ્બર 2024)નો સમય લગભગ બપોરે 1:55 વાગ્યાનો હતો. નિફ્ટી50નો રૂ. 25,300 (સ્ટ્રાઇક પ્રાઇસ)નો કોલ 25 પૈસા પર ઊભો હતો. જેમણે ઉપલા ભાવે કૉલ્સ વેચ્યા હતા તેઓ શૂન્ય પર જવાની રાહ જોઈ રહ્યા હતા, કારણ કે કૉલ વેચનારનો મહત્તમ નફો ત્યારે થશે જ્યારે તેનું પ્રીમિયમ સંપૂર્ણપણે અદૃશ્ય થઈ જશે અને શૂન્ય રહેશે. પરંતુ કદાચ તેઓ જાણતા ન હતા કે બજાર તેમને નફો નહીં પરંતુ ભારે નુકસાન પહોંચાડવાનું છે. જેમણે કોલ ખરીદ્યો હતો તેઓ નિરાશ થયા હતા કે તેની કિંમત 25 પૈસા હતી, જ્યારે બજારે તેમને આટલો મોટો નફો આપીને ખુશ કર્યા હતા.
હા… રૂ. 25,300નો કોલ જે 25 પૈસા પર હતો તે 1 કલાકની અંદર રૂ. 123ની ટોચે પહોંચી ગયો હતો. બાદમાં આ કોલ 89.15 રૂપિયા પર બંધ થયો. જો ટકાવારીમાં ગણતરી કરવામાં આવે તો, આ કોલમાં 49,100 ટકાનો ઉછાળો જોવા મળ્યો હતો. જો કે, કોઈએ 25 પૈસામાં 1 લાખ રૂપિયાનું રોકાણ કર્યું હોય તે અસંભવ છે. પરંતુ જો કોઈએ રોકાણ કર્યું હોત તો મોટી રકમ છાપવામાં આવી હોત. એવું પણ શક્ય નથી કે તે વેપારી રૂ. 123ના ભાવે બહાર નીકળી ગયો હોય. જો તેનું વેચાણ 100 રૂપિયાથી વધુ થયું હોત તો તેને લગભગ 4 કરોડ રૂપિયાનો નફો થયો હોત.
