Tax Saving : ભારતમાં રોકાણનું એક લોકપ્રિય માધ્યમ પણ મિલકત છે. મિલકતના ભાવ દર વર્ષે નોંધપાત્ર રીતે વધે છે. એટલા માટે ઘણા લોકો ઘર, દુકાન કે પ્લોટ ખરીદે છે. આવકવેરા અધિનિયમ, 1960 ની જોગવાઈઓ મુજબ, તમે મિલકતની નોંધણી માટે ચૂકવવામાં આવતી સ્ટેમ્પ ડ્યુટી અથવા નોંધણી ફી પર કર મુક્તિ મેળવવા માટે પણ હકદાર છો. આવકવેરા કાયદાની કલમ 80C હેઠળ, સ્ટેમ્પ ડ્યુટી, નોંધણી ફી વગેરેની ચુકવણી પર મહત્તમ રૂ. 1.5 લાખની કપાત મેળવી શકાય છે. કલમ 80C હેઠળ સ્ટેમ્પ ડ્યુટી અને નોંધણી ચાર્જ ચૂકવનારા લોકો ઘર ખરીદ્યાના વર્ષમાં આવકવેરા રિટર્ન (ITR) ફાઇલ કરતી વખતે મુક્તિનો દાવો કરી શકે છે.
ભારતીય આવકવેરા અધિનિયમ, 1961 ની કલમ 80C (xviii)(d) હેઠળ, સ્ટેમ્પ ડ્યુટી અને નોંધણી ફી જેવી મિલકતની ખરીદી અથવા ટ્રાન્સફર પર થતા ખર્ચ પર કર મુક્તિનો લાભ માત્ર રહેણાંક મિલકત પર જ મેળવી શકાય છે અને વ્યાપારી મિલકત પર નહીં. . તેથી, જો તમે રૂ. 1.5 લાખ સુધીની કપાત ઇચ્છતા હોવ તો તમારે રહેણાંક મિલકત ખરીદવી જરૂરી છે.
કોણ મુક્તિનો દાવો કરી શકે છે
સ્ટેમ્પ ડ્યુટી પર કર મુક્તિનો દાવો વ્યક્તિગત માલિકો, સહ-માલિકો અથવા હિન્દુ અવિભાજિત પરિવારો દ્વારા કરી શકાય છે. સંયુક્ત માલિકીના કિસ્સામાં, સહ-માલિકોને તેમના હિસ્સા અનુસાર મુક્તિ આપવામાં આવે છે. આ માટે તમામ માલિકોના નામે મિલકતની નોંધણી કરાવવી ફરજિયાત છે અને તેમના દ્વારા સ્ટેમ્પ ડ્યુટી ભરવાની રહેશે. જો મિલકતના સહ-માલિક સિવાય અન્ય કોઈ વ્યક્તિ સ્ટેમ્પ ડ્યુટી ચૂકવે છે, તો મિલકતના સહ-માલિકો કર કપાતનો લાભ મેળવી શકશે નહીં.
આ શરત પૂરી કરવી જરૂરી છે
જે નાણાકીય વર્ષમાં ITR ફાઇલ કરવામાં આવી રહી છે તે જ નાણાકીય વર્ષમાં સ્ટેમ્પ ડ્યુટી પર કર મુક્તિ મેળવી શકાય છે. આનો અર્થ એ છે કે નાણાકીય વર્ષ 2023-24 માટે ITR ફાઇલ કરતી વખતે, તમે આ નાણાકીય વર્ષમાં ચૂકવેલ સ્ટોપ ડ્યુટી પર જ મુક્તિનો દાવો કરી શકો છો, પાછલા નાણાકીય વર્ષમાં ખરીદેલા મકાન માટે નહીં.
કબજો જરૂરી છે
તમે પ્રથમ માલિક તરીકે તમારી માલિકીની રહેણાંક મિલકત માટે ચૂકવવામાં આવેલી સ્ટેમ્પ ડ્યુટી પર મુક્તિનો દાવો કરી શકો છો. તેનો અર્થ એ કે તમારી પાસે મિલકતનો કબજો હોવો જોઈએ. બાંધકામ હેઠળની મિલકતો સ્ટેમ્પ ડ્યુટી કર લાભો માટે પાત્ર નથી.
5 વર્ષનો લોક ઇન પીરિયડ
જે મિલકતની ખરીદી માટે સ્ટેમ્પ ડ્યુટી પર કર મુક્તિ મળી છે, તે પાંચ વર્ષ સુધી વેચી શકાશે નહીં. જો કોઈ વ્યક્તિ આ સમયગાળા પહેલા મિલકતનું વેચાણ કરે છે, તો જે વર્ષના ITRમાં મુક્તિ મળી છે તેમાં સુધારો કરવામાં આવે છે અને સ્ટેમ્પ ડ્યુટી કાપવામાં આવે છે.
આ સ્થિતિ પણ લાગુ પડે છે
સ્ટેમ્પ ડ્યુટી પર કર કપાત માટે, તે પણ જરૂરી છે કે તમે કલમ 80C હેઠળ રૂ. 1.5 લાખની મહત્તમ મુક્તિ મર્યાદાને વટાવી ન હોય. આનો અર્થ એ થયો કે જો તમે EPF, PPF, SCSS, જીવન વીમા પૉલિસી, ELSS વગેરેમાં રોકાણ પર 1.5 લાખ રૂપિયા સુધીની મુક્તિ મેળવી લીધી હોય, તો તમે સ્ટેમ્પ ડ્યુટી પર કર મુક્તિનો દાવો કરી શકતા નથી. જો તમે આ રોકાણ વિકલ્પો પર કપાતનો દાવો કર્યા પછી પણ રૂ. 1.5 લાખથી ઓછી છૂટ મેળવી હોય, તો તમે સ્ટેમ્પ ડ્યુટી પર કર કપાત માટે પણ હકદાર છો.
