નવ ગ્રહોમાં, શનિની ગતિ સૌથી ધીમી માનવામાં આવે છે. તે જ સમયે, શનિદેવ વિશે એવી માન્યતા પણ છે કે શનિ લંગડા થઈને ચાલે છે, એટલે કે તેમના પગમાં કોઈ વિકૃતિ છે. ખરેખર, આનાથી સંબંધિત એક પૌરાણિક વાર્તા છે. પિપ્પલાદ ઋષિ સાથે સંબંધિત આ પૌરાણિક કથામાં, શનિદેવની સાડે સતી અને ધૈયાથી મુક્તિ મેળવવા માટે પીપળાના વૃક્ષની પૂજા શા માટે કરવામાં આવે છે તેનો પણ ઉલ્લેખ છે. આવો, શનિદેવની કથા જાણીએ.
દેવલોકની રક્ષા માટે મહર્ષિ દધીચિએ પોતાના પ્રાણનું બલિદાન આપ્યું
દેવલોક પર રાક્ષસ વૃત્રાસુરનો અત્યાચાર દિવસેને દિવસે વધતો જતો હતો. તે દેવતાઓને વિવિધ રીતે હેરાન કરી રહ્યો હતો. અંતે, દેવરાજ ઇન્દ્રને દેવતાઓના કલ્યાણ માટે અને તેમના સિંહાસનને બચાવવા માટે ઇન્દ્રલોકની રક્ષા માટે દેવતાઓ સાથે મહર્ષિ દધીચિનો આશ્રય લેવો પડ્યો. મહર્ષિ દધીચિએ ઇન્દ્રને પૂર્ણ માન આપ્યું અને તેમના આશ્રમમાં આવવાનું કારણ પૂછ્યું. જ્યારે ઇન્દ્રએ ઋષિને પોતાની દુર્દશા કહી, ત્યારે દધીચીએ કહ્યું, ‘દેવલોકનું રક્ષણ કરવા માટે હું શું કરી શકું?’ દેવતાઓએ તેમને બ્રહ્મા, વિષ્ણુ અને મહેશ દ્વારા કહેવામાં આવેલી વાતો કહી અને તેમના હાડકાંનું દાન માંગ્યું. મહર્ષિ દધીચિએ કોઈ પણ ખચકાટ વગર પોતાના હાડકાંનું દાન કર્યું. તેમણે સમાધિ પ્રાપ્ત કરી અને શરીર છોડી દીધું.
મહર્ષિ દધીચિના પુત્ર પિપ્પલદનો જન્મ
જ્યારે દધીચિએ પોતાનો દેહ છોડ્યો, ત્યારે તેની પત્ની તે સમયે આશ્રમમાં નહોતી. મહર્ષિ દધીચિએ દેવતાઓના કલ્યાણ માટે પોતાના શરીરનું બલિદાન આપ્યું, પરંતુ જ્યારે તેમની પત્ની ‘ગભસ્તિની’ પાછી આવી, ત્યારે તેણીએ પોતાના પતિને આ સ્થિતિમાં જોઈને વિલાપ કરવાનું શરૂ કર્યું. દધીચીની પત્ની એટલી શોકગ્રસ્ત થઈ ગઈ કે તેણે પોતાનો જીવ આપવાનું નક્કી કર્યું. આ પરિસ્થિતિ જોઈને દેવતાઓએ તેને ખૂબ નિરાશ કરી કારણ કે તે ગર્ભવતી હતી. દેવતાઓએ તેણીને તેના વંશ માટે જીવવાનું સૂચન કર્યું પરંતુ ગભસ્તિની સંમત ન થઈ. પછી બધાએ તેણીને વિનંતી કરી કે તે તેનું ગર્ભ દેવતાઓને સોંપી દે. ગભસ્તિની આ વાત સાથે સંમત થઈ અને પોતાનો ગર્ભ દેવતાઓને સોંપી દીધો અને સતી બની ગઈ. ગભસ્તિનીના ગર્ભને બચાવવા માટે, દેવતાઓએ તેના પાલનપોષણની જવાબદારી પીપલને સોંપી. થોડા સમય પછી ગર્ભ એક બાળક બન્યો અને પીપળાના વૃક્ષ દ્વારા તેનું પાલન-પોષણ થયું હોવાથી તેનું નામ પીપ્પલાદ રાખવામાં આવ્યું.
પિપ્પલાદ ઋષિએ શનિ ભગવાન પાસેથી બદલો લીધો હતો, જેના કારણે શનિની ગતિ ધીમી થઈ ગઈ હતી.
પિપ્પલાદ ઋષિને ભગવાન શિવનો અવતાર માનવામાં આવે છે. પીપળાના ઝાડમાંથી જન્મેલા હોવાથી તેનું નામ પિપ્પલાદ રાખવામાં આવ્યું. શનિદેવ તેમના નામનો જાપ કરનાર વ્યક્તિથી દૂર રહેવાનું પસંદ કરે છે. ઋષિ પિપ્પલાદે શનિ ભગવાનની ગતિ ધીમી કરી. જ્યારે પિપ્પલાદ ઋષિ મોટા થયા અને તેમને ખ્યાલ આવ્યો કે શનિના ક્રોધ અને તેમની વક્રી દ્રષ્ટિને કારણે તેમણે પોતાના માતાપિતા ગુમાવ્યા છે, ત્યારે તેમણે શનિ પર હુમલો કરીને તેમને મારી નાખવાનો પ્રયાસ કર્યો. શનિદેવ શિવના અવતાર હોવાથી, ઋષિ પિપ્પલાદના હુમલાથી ડરી ગયા. પછી શનિ પોતાનો જીવ બચાવવા માટે પીપળાના ઝાડ નીચે છુપાઈ ગયો. પછી પિપ્પલાદ ઋષિએ શનિને પીપળાના ઝાડ પાસે છુપાયેલા જોયા અને બ્રહ્મદંડનો ઉપયોગ કર્યો. આ હુમલાને કારણે શનિદેવના પગમાં ઈજા થઈ અને તેઓ નીચે પડી ગયા. આના કારણે, શનિદેવની ગતિ ધીમી પડી ગઈ અને તેઓ લંગડાતા ચાલવા લાગ્યા.
શનિદેવની ‘સાધે સતી’ અને ‘ધૈયા’ ના પ્રભાવથી પોતાને બચાવવા માટે પીપળાના વૃક્ષની પૂજા કરવામાં આવે છે.
શનિદેવની ‘સાધે સતી’ અને ‘ધૈયા’ ના પ્રભાવથી પોતાને બચાવવા માટે પીપળાના વૃક્ષની પૂજા કરવામાં આવે છે.
ત્યારબાદ શનિદેવે ભગવાન શિવને આ આફતમાંથી બચાવવા માટે પ્રાર્થના કરી. પછી ભગવાન શિવ પ્રગટ થયા અને શનિદેવને બચાવ્યા. પીપળાના ઝાડને કારણે જ શિવ ત્યાં પ્રગટ થયા. ત્યારથી, એવી માન્યતા પ્રચલિત છે કે શિવજીએ પીપળાના ઝાડ પાસે આવીને શનિદેવને આફતથી બચાવ્યા હતા. તેવી જ રીતે જો કોઈ વ્યક્તિ પીપળાના ઝાડ પર તેલનો દીવો પ્રગટાવે છે અથવા પાણી રેડે છે તો શનિદેવ તેમના પર ખૂબ પ્રસન્ન થાય છે. આનાથી શનિની સાધેસતી અને ધૈયાથી રાહત મળે છે. તે જ સમયે, ઋષિ પિપ્પલાદની તપસ્યાના પ્રભાવને કારણે, પીપળાના વૃક્ષની પૂજા કરનારા લોકો પર શનિદેવની નકારાત્મક અસર દૂર રહે છે. પીપળાના ઝાડની આસપાસ લાલ દોરો બાંધવાથી પતિનું આયુષ્ય વધે છે અને બધા દેવતાઓના આશીર્વાદ મળે છે.
