દેશમાં ‘એક રાષ્ટ્ર એક ચૂંટણી’ અંગે ચર્ચા ઘણા સમયથી ચાલી રહી છે. આ બિલ સંયુક્ત સંસદીય સમિતિને મોકલવામાં આવ્યું છે. આ સંબંધિત ૧૨૯મો બંધારણીય સુધારો બિલ લોકસભામાં રજૂ કરવામાં આવ્યો હતો. વિપક્ષે તેનો જોરદાર વિરોધ કર્યો, ત્યારબાદ બિલને JPCમાં મોકલવામાં આવ્યું. તે જ સમયે, કેન્દ્રીય કાયદા મંત્રાલયે કહ્યું છે કે વિધાનસભા અને લોકસભાની ચૂંટણીઓ એકસાથે યોજવાથી નવા ચહેરાઓ અને યુવાનોને રાજકારણમાં પ્રવેશવાની તકો વધશે. મંત્રાલયે કહ્યું કે રાજકારણ થોડા નેતાઓના એકાધિકાર જેવું બની ગયું છે. એકસાથે ચૂંટણીઓ યોજીને આપણે આમાંથી છુટકારો મેળવી શકીએ છીએ.
કાયદા મંત્રાલયે JPCમાં સમાવિષ્ટ સાંસદોના પ્રશ્નોના જવાબ આપ્યા છે. અહેવાલો અનુસાર, મોટાભાગના પ્રશ્નો ચૂંટણી પંચને પૂછવામાં આવ્યા છે. કાયદા મંત્રાલયને પૂછવામાં આવ્યું હતું કે શું એકસાથે ચૂંટણીઓ યોજવાથી બંધારણના મૂળભૂત માળખા પર કોઈ અસર પડશે? સરકારનું કહેવું છે કે એક રાષ્ટ્ર એક ચૂંટણીનો ખ્યાલ મુક્ત અને ન્યાયી ચૂંટણીઓ કે બંધારણના મૂળભૂત માળખાની વિરુદ્ધ બિલકુલ નથી. આનાથી નાગરિકોના અધિકારોનું ઉલ્લંઘન થશે નહીં કે ચૂંટણી લડવાના તેમના અધિકારને અસર થશે નહીં.
પોતાના દાવાઓને મજબૂત બનાવવા માટે, કાયદા મંત્રાલયે કેશવાનંદ ભારતી કેસ, એસઆર બોમાઈ કેસ અને ઈન્દિરા ગાંધી વિરુદ્ધ રાજ નારાયણ કેસનો પણ ઉલ્લેખ કર્યો. જેપીસીએ પૂછ્યું હતું કે શું એકસાથે ચૂંટણીઓ યોજવાથી રાજકીય પ્રતિનિધિત્વની વિવિધતા પર અસર પડશે? તે જ સમયે, સરકારનું કહેવું છે કે આનાથી નવા લોકો માટે તકો વધશે. મંત્રાલયે કહ્યું કે આનાથી પાર્ટીના કાર્યકરોને ચૂંટણી લડવાની અને રાજકારણમાં પ્રવેશવાની તક પણ મળશે.
સૂત્રોએ એમ પણ કહ્યું હતું કે ભૂતપૂર્વ કાયદા પંચના અધ્યક્ષ ઋતુરાજ અવસ્થી, લોકપાલના ન્યાયિક સભ્ય, વરિષ્ઠ વકીલ અને ભૂતપૂર્વ કોંગ્રેસ સાંસદ ઇએમ સુદર્શન નચિયાપ્પન, જેમણે 2015 માં સંસદીય સમિતિનું નેતૃત્વ કર્યું હતું, ભૂતપૂર્વ રાષ્ટ્રપતિ રામ નાથ કોવિંદની આગેવાની હેઠળની સમિતિના સચિવ, આઇએએસ અધિકારી નિતેન ચંદ્ર પણ સમિતિ સાથે પોતાના મંતવ્યો શેર કરે તેવી શક્યતા છે. સંસદીય સમિતિની બેઠક સોમવાર એટલે કે 25 ફેબ્રુઆરીના રોજ યોજાવાની છે.
મોદી સરકારે ભૂતપૂર્વ રાષ્ટ્રપતિ રામનાથ કોવિંદની અધ્યક્ષતામાં ‘એક રાષ્ટ્ર એક ચૂંટણી’ પર એક ઉચ્ચ સ્તરીય સમિતિની રચના કરી હતી અને તેણે તેના વિશાળ અહેવાલમાં આ ખ્યાલની ભારપૂર્વક હિમાયત કરી છે. કેન્દ્રીય મંત્રીમંડળે સમિતિની ભલામણોનો સ્વીકાર કર્યો હતો. સરકારે લોકસભામાં બે બિલ રજૂ કર્યા, જેમાં બંધારણમાં સુધારા માટેની જોગવાઈઓ શામેલ છે.
લોકસભા સ્પીકર ઓમ બિરલાએ ભાજપના સાંસદ અને ભૂતપૂર્વ કાયદા રાજ્યમંત્રી પીપી ચૌધરીની અધ્યક્ષતામાં સંસદની 39 સભ્યોની સંયુક્ત સમિતિની રચના કરી હતી. આ સંસદીય સમિતિએ અત્યાર સુધીમાં બે બેઠકો યોજી છે, જેમાં તેણે તેના કાર્યસૂચિ, હિસ્સેદારો અને નિષ્ણાતોની વિગતવાર યાદી તૈયાર કરી છે.
