હિન્દુ ધર્મમાં મૌની અમાસનું વિશેષ મહત્વ છે. આ દિવસને પવિત્રતા, તપસ્યા અને આત્મશુદ્ધિનું પ્રતીક માનવામાં આવે છે. આ વર્ષે મૌની અમાવસ્યા 29 જાન્યુઆરી, બુધવારના રોજ ઉજવવામાં આવશે. આ દિવસે, ભક્તો મૌન પાળશે અને ગંગા અને અન્ય પવિત્ર નદીઓમાં સ્નાન કરીને આધ્યાત્મિક લાભ મેળવશે. મૌની અમાવસ્યાનો શાબ્દિક અર્થ ‘મૌનનો અમાસ દિવસ’ થાય છે. ધાર્મિક માન્યતાઓ અનુસાર, આ દિવસે મૌન પાળવાથી અને નદીઓમાં સ્નાન કરવાથી વ્યક્તિના પાપો ધોવાઇ જાય છે અને તેનો આત્મા શુદ્ધ થાય છે. આ દિવસે ગંગા સ્નાન કરવાનું વિશેષ મહત્વ છે. એવું માનવામાં આવે છે કે આ દિવસે ગંગા સ્નાન કરવાથી ઘણા જન્મોના પાપ ધોવાઈ જાય છે અને મોક્ષ પ્રાપ્ત થાય છે. પંડિત પુરેન્દ્ર ઉપાધ્યાય કહે છે કે મૌની અમાવસ્યા પર મૌન રહેવું એ આત્મનિયંત્રણનું પ્રતીક છે. આ દિવસ ઋષિઓ અને તપસ્વીઓની તપસ્યા અને સાધનાની સ્મૃતિને સમર્પિત છે. પૌરાણિક કથાઓ અનુસાર, સૃષ્ટિની શરૂઆતમાં આ જ દિવસે ‘મનુ’ એ મૌન ઉપવાસ કર્યો હતો. એટલા માટે તેને ‘મૌની અમાવસ્યા’ કહેવામાં આવે છે.
મૌની અમાવસ્યા પર ક્યારે સ્નાન અને દાન કરવું: પંડિત મતે, મૌની અમાવસ્યાના દિવસે સૂર્યોદય પહેલાં મૌન પાળીને સ્નાન કરવું ખૂબ જ શુભ માનવામાં આવે છે. આ વર્ષે સ્નાનનો શુભ સમય 29 જાન્યુઆરીના રોજ બ્રહ્મ મુહૂર્તથી શરૂ થશે અને દિવસભર ચાલુ રહેશે. આ દિવસે, ભક્તો નદીમાં સ્નાન કર્યા પછી ભગવાન વિષ્ણુ અને ભગવાન શિવની પૂજા કરે છે. દાનનું પણ વિશેષ મહત્વ છે. જરૂરિયાતમંદોને ખોરાક, કપડાં અને પૈસાનું દાન કરવું ખૂબ જ પુણ્યપૂર્ણ છે.
સ્નાનનું વિશેષ મહત્વ: આ દિવસ પ્રયાગરાજ સંગમ અથવા કુંભ સ્થળોએ સ્નાન કરનારા ભક્તો માટે વધુ ખાસ છે. સંગમમાં સ્નાન કરવાથી ત્રણ પવિત્ર નદીઓ ગંગા, યમુના અને સરસ્વતીના સંગમમાં ડૂબકી લગાવવાની તક મળે છે. તે સ્વ-શુદ્ધિ અને મુક્તિનું પ્રતીક માનવામાં આવે છે. મૌની અમાવાસ્યા પર ઉપવાસ અને સ્નાન કરવાથી વ્યક્તિના જીવનમાં શાંતિ, સંયમ અને સકારાત્મકતા આવે છે. આ વર્ષે મૌની અમાવસ્યા પર, ભક્તો પવિત્ર નદીઓમાં સ્નાન કરીને અને પૂજા કરીને પોતાના જીવનને ધાર્મિક અને પુણ્યશાળી બનાવવાનો પ્રયાસ કરશે. આ દિવસ આધ્યાત્મિકતા અને આત્મજ્ઞાન તરફ એક મહત્વપૂર્ણ પગલું છે.
