સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું છે કે દીકરીઓને તેમના શૈક્ષણિક ખર્ચ માટે તેમના માતાપિતા પાસેથી પૈસા માંગવાનો સંપૂર્ણ અધિકાર છે. છોકરીઓને મોટો અધિકાર આપતા કોર્ટે કહ્યું કે જો જરૂર પડે તો તેઓ કાયદેસર રીતે તેમના માતાપિતાને તેમના શિક્ષણનો ખર્ચ ઉઠાવવા માટે દબાણ કરી શકે છે. તેના માતા-પિતા તેમની દીકરીના શિક્ષણનો ખર્ચ પોતાની ક્ષમતા મુજબ ઉઠાવવા મજબૂર થશે.
સુપ્રીમ કોર્ટે છૂટાછેડા સંબંધિત વિવાદમાં આ નિર્ણય આપ્યો છે. આ કેસની સુનાવણી જસ્ટિસ સૂર્યકાંત અને જસ્ટિસ ઉજ્જવલ ભુઈયાની બેન્ચ દ્વારા કરવામાં આવી રહી હતી. આ કિસ્સામાં, એક દંપતી 26 વર્ષથી અલગ રહેતું હતું. તેમની પુત્રી આયર્લેન્ડમાં અભ્યાસ કરતી હતી.
છોકરીએ તેના પિતા દ્વારા તેની માતાને આપવામાં આવેલા કુલ ભરણપોષણના ભાગ રૂપે શિક્ષણ માટે આપેલા 43 લાખ રૂપિયા સ્વીકારવાનો ઇનકાર કર્યો હતો.
સુપ્રીમ કોર્ટે આ કેસમાં શું કહ્યું?
કોર્ટે પોતાના આદેશમાં કહ્યું, “પુત્રી હોવાને કારણે, તેણીને તેના માતાપિતા પાસેથી શૈક્ષણિક ખર્ચ મેળવવાનો અધિકાર છે જે છીનવી શકાતો નથી. આ આદેશ કાયદેસર રીતે લાગુ કરી શકાય છે.”
સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું, “અમારું ફક્ત એટલું જ માનવું છે કે દીકરીને પોતાનું શિક્ષણ ચાલુ રાખવાનો મૂળભૂત અધિકાર છે જેના માટે માતાપિતાને તેમના નાણાકીય સંસાધનોની મર્યાદામાં જરૂરી ભંડોળ પૂરું પાડવાની ફરજ પડી શકે છે.”
કોર્ટે કહ્યું કે છોકરીએ પોતાની ગરિમાને ધ્યાનમાં રાખીને રકમ રાખવાનો ઇનકાર કર્યો હતો અને તેના પિતાને પૈસા પાછા લેવા કહ્યું હતું, પરંતુ પિતાએ તેમ કરવાનો ઇનકાર કર્યો હતો.
કોર્ટે કહ્યું કે પુત્રી કાયદેસર રીતે આ રકમ મેળવવાની હકદાર છે. પિતાએ કોઈ કારણ વગર પૈસા આપ્યા, જે દર્શાવે છે કે તેઓ આર્થિક રીતે મજબૂત છે અને તેમની પુત્રીના શિક્ષણ માટે નાણાકીય સહાય પૂરી પાડવા સક્ષમ છે.
૭૩ લાખ રૂપિયામાં સમાધાન થયું
આ કિસ્સામાં, 28 નવેમ્બર 2024 ના રોજ દંપતી વચ્ચે એક કરાર થયો હતો. તેમની પુત્રીએ પણ આ કરાર પર હસ્તાક્ષર કર્યા હતા. આ સમાધાન હેઠળ, પતિએ તેની પત્ની અને પુત્રીને કુલ 73 લાખ રૂપિયા આપવા સંમતિ આપી હતી. આમાંથી ૪૩ લાખ રૂપિયા દીકરીના શિક્ષણ માટે હતા અને બાકીના પત્ની માટે હતા.
કોર્ટે કહ્યું કે પત્નીને તેનો હિસ્સો ૩૦ લાખ રૂપિયા મળી ગયો છે અને બંને પક્ષો છેલ્લા ૨૬ વર્ષથી અલગ રહી રહ્યા છે, તેથી એવું કોઈ કારણ નથી કે બંનેને પરસ્પર સંમતિથી છૂટાછેડા ન આપવા જોઈએ. કોર્ટે કહ્યું, “પરિણામે, અમે બંધારણની કલમ ૧૪૨ હેઠળ અમારી સત્તાઓનો ઉપયોગ કરીએ છીએ અને પરસ્પર સંમતિથી છૂટાછેડાનો હુકમનામું પસાર કરીને પક્ષકારોના લગ્નને વિસર્જન કરીએ છીએ.”
કોર્ટે કહ્યું કે ભવિષ્યમાં કોઈપણ પક્ષ કોર્ટમાં કોઈની વિરુદ્ધ કેસ દાખલ કરશે નહીં કે કોઈ પણ પ્રકારનો દાવો કરશે નહીં.
વારસામાં દીકરીઓનો હિસ્સો
આ પહેલા જાન્યુઆરી 2022 માં પણ સુપ્રીમ કોર્ટે દીકરીઓના પક્ષમાં એક મહત્વપૂર્ણ નિર્ણય આપ્યો હતો.
આ નિર્ણયમાં, સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું હતું કે જે વ્યક્તિનું મૃત્યુ વસિયતનામા છોડ્યા વિના થયું હોય અને તેને માત્ર એક જ પુત્રી હોય, તો તેની પુત્રીનો મિલકત પર સંપૂર્ણ અધિકાર રહેશે અને પરિવારના અન્ય કોઈ સભ્યનો નહીં.
કોર્ટના આદેશ મુજબ, જો સંયુક્ત પરિવારમાં રહેતી કોઈ વ્યક્તિ વસિયત લખ્યા વિના મૃત્યુ પામે છે, તો તેની મિલકત પર તેની પુત્રી અને તેના પુત્રોનો અધિકાર રહેશે. આ સમય દરમિયાન, પુત્રીને તેના પિતાના ભાઈના પુત્રોની તુલનામાં મિલકતમાં તેનો હિસ્સો મેળવવામાં પ્રાથમિકતા આપવામાં આવશે.
