કેન્દ્ર સરકારે આયુષ્માન ભારત પ્રધાન મંત્રી જન આરોગ્ય યોજના (AB-PM JAY)માં 70 વર્ષથી વધુ ઉંમરના લોકોને સામેલ કરવાની શરૂઆત કરી છે. પરંતુ અત્યારે તેની ગતિ ધીમી લાગે છે. યોજનાના વિસ્તરણના માત્ર એક મહિનામાં આરોગ્ય મંત્રાલય નિર્ધારિત લક્ષ્યાંકના માત્ર 3 ટકા જ હાંસલ કરી શક્યું છે. આ અંતર્ગત સ્વાસ્થ્ય મંત્રાલયે 70 વર્ષ અને તેથી વધુ ઉંમરના 6 કરોડ વૃદ્ધોને સ્વાસ્થ્ય વીમાની સુવિધા આપવાનું લક્ષ્ય રાખ્યું છે.
28 નવેમ્બર સુધીમાં નેશનલ હેલ્થ ઓથોરિટી પાસે ઉપલબ્ધ ડેટા મુજબ, 70 વર્ષ અને તેથી વધુ વયના લગભગ 18.7 લાખ વૃદ્ધ લાભાર્થીઓએ પીએમ જયમાં જોડાવા માટે નોંધણી કરાવી છે. સરકારે લક્ષ્ય હાંસલ કરવા માટે કોઈ સમયમર્યાદા નક્કી કરી નથી, પરંતુ તેની ધીમી ગતિને લઈને ચિંતા વ્યક્ત કરવામાં આવી રહી છે. આ યોજનાની કામગીરી જોતા અધિકારીઓ કહે છે કે પ્રથમ મહિનામાં માત્ર 3 ટકા લાભાર્થીઓની નોંધણી દર્શાવે છે કે તેમના સુધી પહોંચવા માટે નક્કર પહેલ કરવી પડશે. પ્રક્રિયા થોડી વધુ સરળ બનાવવી પડશે. સ્થાનિક કક્ષાએ જાગૃતિ વધુ સઘન બનાવવી પડશે. આ મિશનની ધીમી પ્રગતિનું એક કારણ એ છે કે મહારાષ્ટ્ર અને ઝારખંડ જેવા રાજ્યોમાં ચૂંટણી આચારસંહિતા લાગુ હતી. જેના કારણે ત્યાં આ યોજના અસરકારક બની શકી નથી.
ઉપલબ્ધ ડેટાનું વિશ્લેષણ દર્શાવે છે કે, અત્યાર સુધીમાં 13.4 લાખ નવા લાભાર્થીઓ નોંધાયા છે. પરંતુ તેમાંથી 5.28 લાખ લોકોને આ યોજનાનો લાભ મળી રહ્યો છે. પરંતુ તેણે ટોપ-અપ માટે ફરીથી નોંધણી કરાવી છે. નેશનલ હેલ્થ ઓથોરિટીના ડેટા અનુસાર, વિસ્તૃત યોજના હેઠળ વધારાના લાભોની માંગ કરતી 260 થી વધુ અરજીઓ પણ નકારી કાઢવામાં આવી છે. તમામ વરિષ્ઠ નાગરિકોને અલગ આયુષ્માન વય વંદના કાર્ડ મળશે, જે આયુષ્માન કાર્ડથી અલગ હશે. નિયમોમાં એવું પણ કહેવામાં આવ્યું છે કે જે લાભાર્થીઓએ ખાનગી સ્વાસ્થ્ય વીમો મેળવ્યો છે અને કર્મચારી રાજ્ય વીમા નિગમ (ESIC) હેઠળ વીમા સુવિધા મેળવી રહ્યા છે તેઓ પણ PM જયનો લાભ મેળવી શકશે. પરંતુ જેઓ કેન્દ્ર સરકારની હેલ્થ સ્કીમ (CGHS) અને એક્સ-સર્વિસમેન કોન્ટ્રીબ્યુટરી હેલ્થ સ્કીમ (ECHS)નો લાભ મેળવી રહ્યા છે તેઓએ જૂની સ્કીમ અથવા પીએમ જય વચ્ચે પસંદગી કરવી પડશે.
કેટલાક રાજ્યોમાં ગતિ ધીમી છે અને કેટલાકમાં તે ઝડપી છે.
દેશના રાજ્યોમાં નોંધણીની ગતિ ધીમી છે, જ્યારે કેટલાક રાજ્યોમાં તે તેનાથી પણ આગળ છે. મધ્યપ્રદેશ 7,09,200 નોંધણી સાથે 70 વર્ષથી વધુ વયના નવા અને જૂના બંને લાભાર્થીઓની શ્રેણીમાં આગળ છે. જ્યારે કેરળ 3,96,522 નવા કાર્ડ સાથે નોંધણીની ગતિમાં બીજા સ્થાને છે. 2,55,318 નવા રજીસ્ટ્રેશન સાથે ઉત્તર પ્રદેશ ત્રીજા સ્થાને છે. આંધ્ર પ્રદેશમાં 10,925 અને તેલંગાણામાં 8,864 નોંધણીઓ સાથે ગતિ એકદમ ધીમી છે, તેમ છતાં ત્યાં આ વીમાનો વપરાશ સામાન્ય રીતે વધારે છે.
તમે આ રીતે અરજી કરી શકો છો
કેન્દ્ર સરકારે આ પ્રક્રિયાને સરળ બનાવી છે જેથી કરીને કોઈપણ વરિષ્ઠ નાગરિકને આયુષ્માન વય વંદના કાર્ડ મેળવવામાં કોઈ સમસ્યાનો સામનો ન કરવો પડે. 70 વર્ષથી વધુ ઉંમરના લોકો 5 લાખ રૂપિયાનું ફ્રી હેલ્થ કવરેજ મેળવી શકે છે. વરિષ્ઠ નાગરિકો જેમની પાસે પહેલેથી જ આયુષ્માન કાર્ડ છે અને તેઓ તાજેતરમાં 70 વર્ષ વટાવી ચૂક્યા છે તેઓ પણ આયુષ્માન વય વંદના કાર્ડ માટે અરજી કરી શકે છે.
વરિષ્ઠ નાગરિકો ઘરે બેસીને તેમના સ્માર્ટફોનમાં આયુષ્માન એપ ડાઉનલોડ કરીને આ કાર્ડ બનાવવા માટે અરજી કરી શકે છે. આયુષ્માન વય વંદના કાર્ડ બનાવવા માટે નોંધણી નેશનલ હેલ્થ ઓથોરિટીની સત્તાવાર વેબસાઇટ ‘beneficiary.nha.gov.in’ પરથી પણ કરી શકાય છે. આ ઉપરાંત, તમે તમારી નજીકની સરકાર, સૂચિબદ્ધ ખાનગી આરોગ્ય કેન્દ્ર અથવા જાહેર સેવા કેન્દ્રની મદદથી પણ આ કાર્ડ મેળવવા માટે અરજી કરી શકો છો. આ કાર્ડ માટે અરજી કરતા પહેલા, ખાતરી કરો કે આધાર સક્રિય મોબાઇલ નંબર સાથે લિંક થયેલ છે. કારણ કે વેરિફિકેશન દરમિયાન મોબાઈલ નંબર જરૂરી છે.
કેન્દ્રએ 2017માં આ યોજના શરૂ કરી હતી
આયુષ્માન ભારત વિશ્વની સૌથી મોટી વીમા યોજના છે, જે દેશના સૌથી ગરીબ 40 ટકા લોકોને દર વર્ષે 5 લાખ રૂપિયા સુધીની મફત સારવાર પૂરી પાડે છે. રાષ્ટ્રીય સ્વાસ્થ્ય નીતિ હેઠળ કેન્દ્ર સરકારે આ યોજના વર્ષ 2017માં શરૂ કરી હતી. જો કે, પશ્ચિમ બંગાળ સહિત ઘણા રાજ્યો આ યોજના સ્વીકારવાનો ઇનકાર કરી રહ્યા છે અને રાજ્યમાં પોતાની યોજનાઓ ચલાવી રહ્યા છે. આ યોજના હેઠળ દેશભરની પસંદગીની સરકારી અને ખાનગી હોસ્પિટલોમાં સારવાર કરાવી શકાશે. આ યોજના હેઠળ પ્રવેશના 10 દિવસ પહેલા અને પછીના ખર્ચની ચૂકવણી કરવાની પણ જોગવાઈ છે. આયુષ્માન યોજના હેઠળ હઠીલા રોગોને પણ આવરી લેવામાં આવ્યા છે. કોઈપણ બીમારી માટે હોસ્પિટલમાં દાખલ થવા પહેલા અને પછીના ખર્ચને આવરી લેવામાં આવે છે. આમાં પરિવહનના ખર્ચને આવરી લેવામાં આવે છે. તમામ મેડિકલ ટેસ્ટ, ઓપરેશન, ટ્રીટમેન્ટ વગેરે જેવી બાબતો આમાં સામેલ છે.
