કારતક માસના શુક્લ પક્ષની એકાદશીને દેવુથની એકાદશી તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. આ એકાદશીને દેવ પ્રબોધિની એકાદશી અને દેવોત્થાન એકાદશી પણ કહેવામાં આવે છે. આ દિવસે ભગવાન વિષ્ણુ ચાર મહિનાની ઊંઘ પૂરી કરીને જાગે છે. દેવુથની એકાદશીના દિવસે માતા તુલસીના વિવાહનું પણ આયોજન કરવામાં આવે છે. આ દિવસથી ભગવાન વિષ્ણુ સૃષ્ટિની જવાબદારી સંભાળે છે અને આ દિવસથી તમામ પ્રકારના શુભ કાર્યો પણ શરૂ થાય છે. હિન્દુ ધર્મમાં એકાદશીનું ખૂબ મહત્વ છે. એકાદશી તિથિ ભગવાન વિષ્ણુને સમર્પિત છે. આ દિવસે ભગવાન વિષ્ણુની વિધિ-વિધાનથી પૂજા કરવામાં આવે છે. ધાર્મિક માન્યતાઓ અનુસાર, એકાદશીનું વ્રત કરવાથી ભગવાન વિષ્ણુની વિશેષ કૃપા પ્રાપ્ત થાય છે અને મૃત્યુ પછી મોક્ષની પ્રાપ્તિ થાય છે.
પૌરાણિક માન્યતાઓ અનુસાર જે લોકો પ્રબોધની એકાદશીના દિવસે વ્રત કરીને ભગવાન વિષ્ણુની પૂજા કરે છે તેમની તમામ મનોકામનાઓ પૂર્ણ થાય છે. લોકો આ દિવસને છોટી દિવાળી તરીકે પણ ઉજવે છે. માતા લક્ષ્મી અને ગણેશની પણ પૂજા કરવામાં આવે છે. ઉપવાસ કરતી સ્ત્રીઓ અને પુરુષો કંદ, શેરડીનો રસ, બટાકા, પાણીની છાલ વગેરેનું સેવન કરે છે. જે ઘરોમાં કોઈ કારણસર દિવાળી નથી ઉજવાતી, તેઓ એકાદશીના દિવસે ભગવાન શ્રી ગણેશ અને માતા લક્ષ્મીની પૂજા કરે છે.
એકાદશી પૂજા પદ્ધતિ
- સવારે વહેલા જાગી જવું, સ્નાન વગેરે કરવું અને પછી નિવૃત્ત થવું.
- ઘરના મંદિરમાં દીવો પ્રગટાવો.
- ભગવાન વિષ્ણુને ગંગા જળથી અભિષેક કરો. મી
- ભગવાન વિષ્ણુને ફૂલ અને તુલસીના પાન ચઢાવો.
- જો શક્ય હોય તો આ દિવસે વ્રત રાખો.
- ભગવાનની આરતી કરો.
- ભગવાનને ભોજન અર્પણ કરો.
- આ શુભ દિવસે ભગવાન વિષ્ણુની સાથે દેવી લક્ષ્મીની પણ પૂજા કરો.
- આ દિવસે શક્ય એટલું ભગવાનનું ધ્યાન કરો.
