ચીનની આશાઓ પર પાણી ફરી વળતા BRICSના મહત્વપૂર્ણ ભાગીદાર બ્રાઝિલે મોટો ઝટકો આપ્યો છે. બ્રાઝિલે ચીનના અબજ ડોલરના મહત્વાકાંક્ષી પ્રોજેક્ટ BRIમાં જોડાવાની જાહેરાત કરી છે. બ્રાઝિલ દેશોના BRICS જૂથમાં ભારત પછી બીજો દેશ બન્યો છે જે આ મેગા પ્રોજેક્ટને સમર્થન નહીં આપે. બ્રાઝિલ, રાષ્ટ્રપતિ લુલા દા સિલ્વાના નેતૃત્વ હેઠળ, બેલ્ટ એન્ડ રોડ ઇનિશિયેટિવ (BRI) માં જોડાશે નહીં અને તેના બદલે ચીનના રોકાણકારો સાથે વૈકલ્પિક માર્ગો શોધશે, આંતરરાષ્ટ્રીય બાબતોના વિશેષ રાષ્ટ્રપતિ સલાહકાર સેલ્સો એમોરિમે સોમવારે જણાવ્યું હતું. ઉલ્લેખનીય છે કે તાજેતરમાં જ રશિયાના કઝાનમાં BRICS દેશોની બેઠક યોજાઈ હતી.
બ્રાઝિલના ( Brazil china relations ) અખબાર અનુસાર, અધિકારીએ કહ્યું કે બ્રાઝિલ ચીન સાથે સંબંધોને નવા સ્તરે લઈ જવા માંગે છે પરંતુ તેઓ કોઈપણ કરાર પર હસ્તાક્ષર કરી શકતા નથી. તેમણે સમજાવ્યું કે બ્રાઝિલ ચીનના ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર અને ટ્રેડ પ્રોજેક્ટ્સને ઈન્સ્યોરન્સ પોલિસી તરીકે માનવા માંગતું નથી. “ચીનીઓ તેને બેલ્ટ એન્ડ રોડ ઇનિશિયેટિવ કહે છે અને તેઓ તેને ગમે તે નામ આપી શકે છે, પરંતુ મહત્વની બાબત એ છે કે એવા કેટલાક પ્રોજેક્ટ છે કે જેને બ્રાઝિલે પ્રાધાન્ય આપ્યું છે અને તે ચીન સ્વીકારી શકે છે,” એમોરિમે કહ્યું, “માટે કે નહીં.” બ્રાઝિલનો આ નિર્ણય ચીનની યોજનાઓ બગાડી શકે છે. અગાઉ, ચીને 20 નવેમ્બરે રાષ્ટ્રપતિ શી જિનપિંગની બ્રાઝિલિયાની મુલાકાત દરમિયાન BRIમાં બ્રાઝિલના સમાવેશ અંગે ચર્ચા કરવાની યોજના બનાવી હતી. જો કે આ પહેલા બ્રાઝિલે તેનો વિરોધ કરવાનો નિર્ણય લીધો છે.
બહાર રહેવાનું કારણ શું છે?
બ્રાઝિલના લોકોનો અભિપ્રાય સ્પષ્ટ હતો. લોકોનું માનવું હતું કે આ ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર પ્રોજેક્ટમાં ચીનની સામેલગીરીથી ન માત્ર કોઈ નક્કર લાભ નહીં મળે પણ જો ટ્રમ્પ જીતે તો સંબંધોને જટિલ બનાવી શકે છે. ગયા અઠવાડિયે, અમોરિમ અને પ્રેસિડેન્શિયલ ચીફ ઓફ સ્ટાફ રુઇ કોસ્ટા આ યોજના અંગે ચર્ચા કરવા ચીન પહોંચ્યા હતા. સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર, તેઓ ચીનના પ્રસ્તાવથી અસંતુષ્ટ અને પ્રભાવિત થઈને પરત ફર્યા હતા. લુલા ઈજાના કારણે આ મહિને કાઝાનમાં યોજાનારી બ્રિક્સ સમિટમાં ચૂકી ગયા હતા. બ્રિક્સમાં મૂળ બ્રાઝિલ, રશિયા, ભારત, ચીન અને દક્ષિણ આફ્રિકાનો સમાવેશ થાય છે. તાજેતરમાં ઇજિપ્ત, ઇથોપિયા, ઇરાન, સાઉદી અરેબિયા અને સંયુક્ત આરબ અમીરાતને નવા સભ્યો તરીકે સામેલ કરવામાં આવ્યા છે. ભારત પછી, બ્રાઝિલ BRI ને સમર્થન ન આપનારું બીજું BRICS સભ્ય બનશે. અગાઉ પણ ભારતે આ યોજના સામે અનેકવાર વાંધો વ્યક્ત કર્યો છે અને BRI સામે મક્કમતાથી ઊભું રહ્યું છે.
ભારતે ખુલ્લેઆમ વિરોધ કર્યો છે
BRI એ ચીનના રાષ્ટ્રપતિ ( india china bri conflict ) શી જિનપિંગની પાલતુ યોજનાઓમાંની એક છે જેનો હેતુ ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર પ્રોજેક્ટ્સના નિર્માણમાં રોકાણ સાથે ચીનના વૈશ્વિક પ્રભાવને આગળ વધારવાનો છે. ભારતે ચીનના 60 બિલિયન યુએસ ડોલરના ચાઇના-પાકિસ્તાન ઇકોનોમિક કોરિડોર (CPEC) નો પણ વિરોધ કર્યો છે, જેને પાકિસ્તાન અધિકૃત કાશ્મીર (POK) દ્વારા BRI ના મુખ્ય પ્રોજેક્ટ તરીકે વર્ણવવામાં આવે છે. ભારતે ખુલ્લેઆમ BRI પ્રોજેક્ટ્સની ટીકા કરી છે અને કહ્યું છે કે આ પ્રોજેક્ટ્સ દેશની સાર્વભૌમત્વ માટે ખતરો છે. આ પછી ચીનને ઘણા દેશોની ટીકાઓનો સામનો કરવો પડ્યો છે. ભારતીય રાજદ્વારીઓ નિર્દેશ કરે છે કે છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં બેઇજિંગમાં BRIની ત્રણ હાઇ-પ્રોફાઇલ બેઠકોથી દૂર રહેવા સિવાય, ભારતે BRICS અને શાંઘાઈ કોઓપરેશન ઓર્ગેનાઇઝેશન (SCO) બંનેમાં તેનો વિરોધ કર્યો છે.
અમેરિકાએ સલાહ આપી હતી
અગાઉ અમેરિકી વેપાર પ્રતિનિધિ કેથરીન તાઈએ તાજેતરમાં બ્રાઝિલને વિનંતી કરી હતી કે તેઓ BRIમાં જોડાવાના પ્રસ્તાવ અંગે કાળજીપૂર્વક વિચારે. બ્રાઝિલિયામાં ચીની એમ્બેસીએ યુએસની ટિપ્પણીઓને બેજવાબદાર અને અપમાનજનક ગણાવી છે. ચીને કહ્યું, “બ્રાઝિલને કોની સાથે સહકાર આપવો અથવા કેવા પ્રકારની ભાગીદારી આગળ ધપાવવા માટે અન્ય લોકો પાસેથી સૂચનાની જરૂર નથી, અને ચીન અને લેટિન અમેરિકન દેશો વચ્ચે સામાન્ય આર્થિક અને વેપારી સહયોગ ત્રીજા દેશોની ચિંતા ન હોવો જોઈએ.”
