ગરુણ પુરાણમાં મૃત્યુ પછીની સ્થિતિનું વર્ણન કર્મો અનુસાર કરવામાં આવ્યું છે. તેના પ્રમુખ દેવતા ભગવાન વિષ્ણુ છે. ગરુણ પુરાણમાં ભગવાન વિષ્ણુ પોતાના વાહન ગરુડ સાથે વાત કરે છે. એવું કહેવાય છે કે એકવાર ગરુણે જીવોના મૃત્યુ, યમલોક, સ્વર્ગ, નાકાર, સદગતિ વગેરે સંબંધિત રહસ્યમય પ્રશ્નો પૂછ્યા, તો ભગવાન વિષ્ણુએ આ બધા પ્રશ્નોના વિગતવાર જવાબ આપ્યા. આ સવાલોના જવાબોના આધારે ગરુડ પુરાણ તૈયાર કરવામાં આવ્યું છે.
ગરુડ પુરાણનું મહત્વ: ગરુડ પુરાણ હિન્દુ ધર્મનો એક મહત્વપૂર્ણ ગ્રંથ છે. આ 18 મહાપુરાણોમાંથી એક છે. ગરુડ પુરાણમાં 19 હજાર શ્લોક છે, જેમાંથી સાત હજાર શ્લોક જીવન સાથે જોડાયેલી ગહન બાબતોને સમજાવે છે. તેમાં જ્ઞાન, ધર્મ, નીતિ, રહસ્ય, આત્મા, સ્વર્ગ અને નરકનું વર્ણન છે. ગરુડ પુરાણ વાંચવા કે સાંભળવાથી વ્યક્તિને આત્મજ્ઞાન, સદાચાર, ભક્તિ, જ્ઞાન, યજ્ઞ, તપસ્યા અને તીર્થયાત્રા વગેરેનું મહત્વ જાણવા મળે છે. તેથી દરેક વ્યક્તિએ તેના વિશે જાણવું જોઈએ.
ગરુડ પુરાણ ક્યારે વાંચવું જોઈએઃ હિન્દુ ધર્મમાં પરિવારના કોઈ સભ્યના મૃત્યુ પછી ઘરમાં ગરુડ પુરાણનો પાઠ કરવામાં આવે છે. એવી માન્યતા છે કે 13 દિવસ સુધી ઘરમાં ગરુડ પુરાણનો પાઠ કરવાથી મૃતકની આત્માને મોક્ષ મળે છે. પરંતુ ગરુડ પુરાણનો પાઠ પરિવારના કોઈ સભ્યના મૃત્યુ પહેલા અથવા કોઈપણ સમયે વાંચી શકાય છે. જેને વાંચવું હોય તે વાંચી શકે છે. ગરુડ પુરાણનો પાઠ શુદ્ધતા અને શુદ્ધ મનથી કરી શકાય છે. તેના પાઠ કરવાથી સામાન્ય માણસને ખબર પડે છે કે કયો માર્ગ ધાર્મિક છે અને કયો અધર્મ.
ધાર્મિક માન્યતાઓ અનુસાર, ગરુડ પુરાણનો પાઠ નીચેની પરિસ્થિતિઓમાં કરી શકાય છે:
1. પરિવારના કોઈ સભ્યના મૃત્યુ પછીઃ એવું માનવામાં આવે છે કે મૃતકની આત્મા 13 દિવસ સુધી ઘરમાં રહે છે, તેથી તે સમયે ગરુડ પુરાણનો પાઠ કરવામાં આવે છે. આમ કરવાથી આત્માને શાંતિ મળે છે અને મોક્ષની પ્રાપ્તિ થાય છે.
2. પિતૃ પક્ષ દરમિયાન અથવા સર્વપિત્રી અમાવસ્યા વગેરે પર ગરુડ પુરાણનો પાઠ કરી શકાય છે. તેનાથી આપણા પૂર્વજોની આત્માઓને શાંતિ મળે છે અને તેમના આશીર્વાદ આપણા જીવનમાં પ્રગતિ લાવે છે.
3. જો તમે આધ્યાત્મિક જ્ઞાનની શોધમાં છો, તો ગરુડ પુરાણ તમારા માટે મહત્વપૂર્ણ હોઈ શકે છે. જેમાં જીવનનો હેતુ, ધર્મ અને મોક્ષના માર્ગની વિસ્તૃત ચર્ચા કરવામાં આવી છે.
ગરુડ પુરાણ વાંચવા સંબંધિત કેટલીક વધુ બાબતો:
1. ગરુડ પુરાણ શુદ્ધ મન અને પવિત્રતા સાથે વાંચવું જોઈએ.
2. ગરુડ પુરાણમાં મૃત્યુ પછીની સ્થિતિનું વર્ણન છે.
3. આમાં વ્યક્તિના અલગ-અલગ કાર્યો માટે અલગ-અલગ સજા નક્કી કરવામાં આવી છે.
4. ગરુડ પુરાણમાં ભગવાન વિષ્ણુની ભક્તિ પર આધારિત વસ્તુઓ કહેવામાં આવી છે.
સામાન્ય રીતે પરિવારના કોઈ સભ્યના મૃત્યુ પછી 13 દિવસ સુધી ઘરમાં ગરુણ પુરાણનો પાઠ કરવાનો રિવાજ છે. એવું માનવામાં આવે છે કે આ દરમિયાન મૃતકો પણ ગરુણ પુરાણનો પાઠ સાંભળે છે, કારણ કે તેમની આત્મા 13 દિવસ સુધી ઘરમાં રહે છે. આવી સ્થિતિમાં તેમના આત્મા માટે સાંસારિક આસક્તિનો ત્યાગ કરવો અને મોક્ષ પ્રાપ્ત કરવો સરળ બની જાય છે, જેનું વર્ણન ગરુડ પુરાણમાં કરવામાં આવ્યું છે. આથી લોકોના મનમાં આ સવાલ ઉઠે છે કે શું ગરુણ પુરાણ કોઈના મૃત્યુ પછી જ અને સુતકવાળા ઘરોમાં સાંભળવામાં આવે છે કે પછી સામાન્ય દિવસોમાં પણ ગરુણ પુરાણ વાંચી શકાય છે. આવો જાણીએ ક્યારે અને કોણે ગરુણ પુરાણનો પાઠ કરવો જોઈએ અને તેના શું ફાયદા છે.
