Rishi Pancham Vrat Katha : વિવાહિત મહિલાઓએ ખાસ કરીને ઋષિ પંચમીનું વ્રત રાખવું જોઈએ. ઋષિ પંચમીનું વ્રત કરવાથી સ્ત્રીઓ સંસારના તમામ સુખો પ્રાપ્ત કરે છે. આ દિવસે વ્રતનો સંપૂર્ણ લાભ મેળવવા માટે મહિલાઓએ ભવિષ્ય પુરાણમાં ઉલ્લેખિત ઋષિ પંચમીની કથાનો પાઠ કરવો જોઈએ. તો જ તેમનું વ્રત પૂર્ણ થશે, યુધિષ્ઠિરે પૂછ્યું, હે દેવેશ! મેં તમારા મુખમાંથી અનેક પ્રતિજ્ઞાઓ સાંભળી છે. હવે કૃપા કરીને કેટલાક સારા ઉપવાસનો પાઠ કરો જે પાપોનો નાશ કરી શકે છે. રાજાના આ શબ્દો સાંભળીને શ્રી કૃષ્ણ બોલ્યા- હે રાજેન્દ્ર! હવે હું તમને ઋષિ પંચમીનું શ્રેષ્ઠ વ્રત કહું, જેનું પાલન કરવાથી સ્ત્રીને તમામ પાપોમાંથી મુક્તિ મળે છે. હે નૃપોત્તમ, અગાઉના સમયમાં વૃત્રાસુરને મારવાથી ઇન્દ્રનું પાપ ચાર જગ્યાએ વહેંચાયેલું હતું. પ્રથમ અગ્નિની જ્વાળામાં, બીજી નદીઓના વરસાદી પાણીમાં, ત્રીજું પર્વતોમાં અને ચોથું સ્ત્રીના વીર્યમાં. માસિક ધર્મ દરમિયાન જાણ્યે-અજાણ્યે જે પણ પાપો થયા હોય તેને શુદ્ધ કરવા માટે ઋષિ પંચમીનું વ્રત રાખવું શ્રેષ્ઠ છે. આ વ્રત ચારેય જ્ઞાતિની મહિલાઓએ સમાન રીતે પાળવું જોઈએ. ચાલો હું આ વિષય પર એક પ્રાચીન વાર્તા કહું. સત્યયુગમાં વિદર્ભ નગરીમાં સનજીત નામનો રાજા હતો. તે લોકોને પુત્રની જેમ અનુસરતો હતો. તેમનું વર્તન ઋષિ જેવું હતું. તેમના રાજ્યમાં સુમિત્રા નામનો એક ખેડૂત બ્રાહ્મણ રહેતો હતો, જે તમામ વેદોનો જાણકાર હતો અને તમામ જીવો માટે કલ્યાણકારી હતો.
તેની પત્ની જયશ્રી તેના પતિ પ્રત્યે સમર્પિત હતી. બ્રાહ્મણ પાસે પણ ઘણા નોકર હતા. એકવાર વરસાદની મોસમમાં જ્યારે સાધ્વી ખેતીકામમાં વ્યસ્ત હતી ત્યારે તેમને પણ માસિક ધર્મ શરૂ થયો. હે રાજા, તેણીને તેના માસિક ધર્મ વિશે જાણ થઈ, પરંતુ તે છતાં તે ઘરના કામમાં વ્યસ્ત રહી. થોડા સમય પછી, સ્ત્રી અને પુરુષ બંને પોતપોતાનું જીવન જીવ્યા અને મૃત્યુ પામ્યા. જય શ્રી તેના માસિક ચક્રને કારણે કૂતરી બની હતી અને સુમિતને માસિક સ્રાવની સ્ત્રીના સંપર્કમાં રહેવાને કારણે બળદની યોનિ મળી હતી. કારણ કે ઋતુ દોષ સિવાય આ બંનેનો બીજો કોઈ ગુનો ન હતો, તેથી આ દાનાઓને તેમના આગલા જન્મની તમામ વિગતો યાદ હતી. તેઓ કૂતરી અને બળદના રૂપમાં રહેતા હતા અને તેમના પુત્ર સુમિત સાથે મોટા થવા લાગ્યા હતા. સુમિત એક ધાર્મિક વ્યક્તિ હતો અને મહેમાનોને પૂરા આદરથી વર્તે. તેમના પિતાના શ્રાદ્ધના દિવસે, તેમણે તેમના ઘરે બ્રાહ્મણના સ્વાગત માટે વિવિધ પ્રકારના ભોજન તૈયાર કર્યા.
તેની પત્ની કોઈ કામ માટે બહાર ગઈ હતી ત્યારે સાપ આવ્યો અને રસોડાના વાસણમાં ઝેર રેડી દીધું. સુમિતની માતા કૂતરીનાં રૂપમાં બેસીને આ બધું જોઈ રહી હતી, તેથી પોતાના પુત્રને બ્રહ્મહત્યાના પાપમાંથી બચાવવાની ઈચ્છાથી સુમિતની પત્ની કુતરીનું આ કૃત્ય સહન ન કરી શકી અને તેણે સળગતું લાકડું ફેંકી દીધું કૂતરી પર. તે દરરોજ રસોડામાં જે કંઈ બચે તે કૂતરી સામે ફેંકી દેતી. પરંતુ તે દિવસથી ગુસ્સાને કારણે તેણે તે પણ ન આપ્યું. પછી રાત્રે, ભૂખથી પરેશાન, કૂતરી તેના ભૂતપૂર્વ પતિ પાસે આવી અને કહ્યું – હે ભગવાન! આજે હું ભૂખે મરી રહ્યો છું, જોકે મારો દીકરો મને રોજ ખાવાનું આપતો હતો, આજે તેણે મને કંઈ આપ્યું નથી. બ્રહ્માહત્યના ડરથી મેં સાપના ઝેરવાળા ખીરના વાસણને સ્પર્શ કરીને બગડી નાખ્યું હતું. આ કારણોસર પુત્રવધૂએ મને માર માર્યો અને ખાવાનું પણ ન આપ્યું. ત્યારે બળદ બોલ્યો – હે ભદ્રે ! તારા પાપોને લીધે હું પણ આ દુનિયામાં પડી ગયો છું. ભાર વહન કરતી વખતે મારી કમર તૂટી ગઈ છે. આજે હું આખો દિવસ ખેતર ખેડતો રહ્યો. મારા દીકરાએ પણ આજે મને ખાવાનું ન આપ્યું અને તેના ઉપર પણ તેણે મને ખૂબ માર્યો. મને પરેશાન કરીને તમે શ્રાદ્ધ બરબાદ કર્યું છે. તેમના પુત્ર સુમિતે તેના માતાપિતાના આ શબ્દો સાંભળ્યા. તે જ ક્ષણે તેણે જઈને તેઓને ભરપૂર ભોજન કરાવ્યું અને તેઓના દુ:ખથી દુઃખી થઈને તે વનમાં ગયો અને ઋષિઓને પૂછ્યું – હે ભગવાન ! મારા માતા-પિતાને આ જન્મ કયા કર્મોથી મળ્યો છે અને હું તેનાથી કેવી રીતે મુક્ત થઈ શકું? સુમિતને એ શબ્દો સાંભળીને સર્વતપ નામના મહર્ષિ પર દયા આવી ગઈ, તેના આગલા જન્મમાં તારી માતાએ તેના બેફામ સ્વભાવને લીધે માસિક ધર્મ હોવા છતાં ઘરની બધી વસ્તુઓને સ્પર્શ કર્યો હતો અને તારા પિતાએ તેને સ્પર્શ કર્યો હતો. તેથી જ તેઓએ કૂતરી અને બળદનો જન્મ મેળવ્યો છે.
આ પણ વાંચો – આજે કરો ભગવાન સૂર્યદેવની આ આરતી , થશે બધા દુ:ખોનો નાશ .
