Taiwan-China: તાઈવાને શુક્રવારે નરેન્દ્ર મોદી અને તાઈવાનના રાષ્ટ્રપતિ લાઈ ચિંગ તે વચ્ચે અભિનંદન સંદેશની આપલે અંગે ચીનના વાંધાને નકારી કાઢ્યો હતો. તાઈવાને કહ્યું કે ચીન વિશ્વ સમુદાયને ગેરમાર્ગે દોરવા માટે “રાજકીય દબાણ અને ખોટી માન્યતાઓ ફેલાવી રહ્યું છે”. હકીકતમાં, તાઈવાનના રાષ્ટ્રપતિએ મોદીને લોકસભા ચૂંટણીમાં જીત પર અભિનંદન સંદેશ મોકલ્યો હતો, જેના જવાબમાં મોદીએ બુધવારે કહ્યું હતું કે તેઓ તાઈવાન સાથે નજીકના સંબંધો બનાવવા માટે ઉત્સુક છે. મોદીના આ જવાબથી ચીન ગુસ્સે થઈ ગયું.
ચીને વિરોધ કર્યો હતો અને કહ્યું હતું કે નવી દિલ્હીએ તાઈવાનના અધિકારીઓની ‘રાજકીય ચાલ’નો વિરોધ કરવો જોઈએ. ચીનના મતે, તાઈવાન તેનો બળવાખોર અને અભિન્ન પ્રાંત છે અને તેને મેઈનલેન્ડ (ચીન) સાથે ફરીથી જોડવું જોઈએ, ભલે બળ દ્વારા. ચીનના વિદેશ મંત્રાલયના પ્રવક્તા માઓ નિંગે આ સંદેશાઓ પર પ્રતિક્રિયા આપતા કહ્યું કે ચીને આ અંગે ભારત સામે વિરોધ નોંધાવ્યો છે.
તાઈવાને મોદીને અભિનંદન પાઠવ્યા હતા
તાઈવાનના રાષ્ટ્રપતિ લાઈ એ વિશ્વના નેતાઓમાં સામેલ હતા જેમણે મોદીને ત્રીજી ટર્મ મળવા બદલ અભિનંદન પાઠવ્યા હતા. લાઈ ગયા મહિને જ તાઈવાનના પ્રમુખ તરીકે ચૂંટાયા હતા. તેમણે ‘X’ પર એક પોસ્ટમાં કહ્યું હતું કે, “વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીને ચૂંટણીમાં જીત માટે મારા હાર્દિક અભિનંદન. “અમે ઝડપથી વિકસતી તાઇવાન-ભારત ભાગીદારીને વધારવા, ઈન્ડો-પેસિફિક ક્ષેત્રમાં શાંતિ અને સમૃદ્ધિમાં યોગદાન આપવા માટે વેપાર, ટેક્નોલોજી અને અન્ય ક્ષેત્રોમાં અમારો સહયોગ વધારવા માટે આતુર છીએ.”
આના પર મોદીએ ‘X’ પર લખ્યું, “ચિંગ તે લાઈ, તમારા હાર્દિક સંદેશ માટે આભાર. હું પરસ્પર ફાયદાકારક આર્થિક અને તકનીકી ભાગીદારી તરફ કામ કરીને નજીકના સંબંધોની રાહ જોઉં છું.” ચીને ગુરુવારે બંને નેતાઓ વચ્ચેની આવી વાટાઘાટો સામે વાંધો ઉઠાવ્યો હતો અને કહ્યું હતું કે ભારતે તાઇવાનના અધિકારીઓને સાંભળવું જોઈએ “રાજકીય ચાલ” નો વિરોધ કરવો જોઈએ.
તાઈવાનને લઈને ચીન સતત ગુસ્સે થઈ રહ્યું છે
ચીને પરંપરાગત રીતે તાઈવાન અને કોઈપણ દેશ વચ્ચેની ભાગીદારીમાં નારાજગી દર્શાવી છે અને આગ્રહ કર્યો છે કે અન્ય દેશો “વન-ચાઈના” નીતિનું પાલન કરે. જો કે, ભારતે એક દાયકા કરતાં વધુ સમય પહેલા સત્તાવાર દસ્તાવેજો અને ઘોષણાઓમાં “વન-ચીન” નીતિનો ઉલ્લેખ કરવાનું બંધ કરી દીધું હતું. તાઈવાનના વિદેશ મંત્રાલયના એક નિવેદનમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે મોદી અને લાઈ વચ્ચેના સંદેશાઓના આદાનપ્રદાનના વિરોધમાં ચીને ખોટો દાવો કર્યો હતો કે “ભારત ‘વન-ચીન સિદ્ધાંત’ માટે રાજકીય પ્રતિબદ્ધતા ધરાવે છે અને તાઈવાનના ‘રાજકીય કાવતરાં’નો વિરોધ કરવો જોઈએ.
નિવેદનમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે, “જ્યારે વિશ્વભરના દેશો ભારતને સંસદીય ચૂંટણીઓ અને વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીના પુન: ચૂંટવા પર અભિનંદન આપી રહ્યા છે, ત્યારે ચીન આંતરરાષ્ટ્રીય સમુદાયને ગેરમાર્ગે દોરવાના પ્રયાસમાં રાજકીય દબાણનો ઉપયોગ કરી રહ્યું છે અને “ગેરમાન્યતા ફેલાવી રહ્યું છે, જે તેની સરમુખત્યારશાહી પ્રણાલીની પ્રકૃતિને છતી કરે છે.”
ચીન દ્વારા નોંધાવવામાં આવેલા વિરોધ અંગે ભારત તરફથી હજુ સુધી કોઈ પ્રતિક્રિયા આપવામાં આવી નથી. તાઈવાનના વિદેશ મંત્રાલયે કહ્યું કે “લોકતાંત્રિક ચૂંટણીના પરિણામો પર એકબીજાને શ્રદ્ધાંજલિ આપવી એ તાઈવાન અને ભારત માટે માત્ર એક આંતરરાષ્ટ્રીય પ્રથા નથી, પરંતુ તે બંને પક્ષો વચ્ચેની મિત્રતા અને લોકશાહીના સાર્વત્રિક મૂલ્યમાં તેમની મજબૂત માન્યતાને પણ પ્રતિબિંબિત કરે છે. ” પણ સંપૂર્ણ રીતે પ્રદર્શિત થાય છે. અન્ય દેશોને ટિપ્પણી કરવાનો અધિકાર નથી.
અમે એક સ્વતંત્ર દેશ છીએ, અમારો ચીન – તાઈવાન સાથે કોઈ સંબંધ નથી
વિદેશ મંત્રાલયે કહ્યું કે તાઈવાન સરકાર ભારત સરકાર સાથે અર્થતંત્ર, વિજ્ઞાન અને ટેક્નોલોજીના ક્ષેત્રોમાં સહયોગને વધુ ગાઢ બનાવવા અને ગાઢ મૈત્રીપૂર્ણ સંબંધો સ્થાપિત કરવા તૈયાર છે. તાઈવાન સરકાર લોકશાહીને પણ અનુસરશે અને ઈન્ડો-પેસિફિક ક્ષેત્રમાં શાંતિ, સ્થિરતા અને સમૃદ્ધિને પ્રોત્સાહન આપવા સમાન આદર્શો ધરાવતા દેશો સાથે સક્રિયપણે કામ કરશે. વિદેશ મંત્રાલયે પુનરોચ્ચાર કર્યો કે તાઇવાન એક “સાર્વભૌમ અને સ્વતંત્ર દેશ છે અને તેનું પીપલ્સ રિપબ્લિક ઓફ ચાઇના સાથે કોઈ જોડાણ નથી.” તેણે કહ્યું કે આ એક યથાસ્થિતિ છે જે સામાન્ય રીતે આંતરરાષ્ટ્રીય સમુદાય દ્વારા માન્ય છે.
તે આગળ જણાવે છે, “તાઈવાન તેની લોકશાહી પ્રણાલીનું પાલન કરે છે અને તેનો બચાવ કરે છે અને માનવ અધિકારો અને કાયદાના શાસનનો આદર કરે છે. તાઈવાન ચીનની ધમકીઓ અને દબાણ સામે ઝુકશે નહીં, અને તેની સાર્વભૌમત્વને નબળો પાડશે નહીં, ભલે ચીન તેનો ખોટો દાવો કરે.” તાઇવાન તેનો ભાગ છે.”
તાઇવાન સ્વતંત્રતા, લોકશાહી અને માનવાધિકારના સહિયારા મૂલ્યોના આધારે વિશ્વ સમુદાય સાથે સંપર્ક કરે છે. “બીજી તરફ, તાઇવાનના આંતરરાષ્ટ્રીય મિત્રો પર ચીનનું ગેરવાજબી અને મનસ્વી દબાણ અને ધમકીઓ નકારાત્મક અસરોને જ વધારશે,” નિવેદનમાં જણાવાયું છે. ભારત અને તાઈવાન વચ્ચે ઔપચારિક રાજદ્વારી સંબંધો નથી, જો કે બંને પક્ષોએ 1995માં એકબીજાની રાજધાનીમાં પ્રતિનિધિ કચેરીઓ સ્થાપી છે.
હવે અમેરિકાની પ્રતિક્રિયા આવે છે
વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી અને તાઈવાનના રાષ્ટ્રપતિ લાઈ ચિંગ તે વચ્ચેના અભિનંદન સંદેશાઓની આપલે પર ચીનના વાંધાઓ પર, યુએસ સ્ટેટ ડિપાર્ટમેન્ટે કહ્યું કે બે વિદેશી નેતાઓ માટે એકબીજાને આવા અભિનંદન સંદેશાઓ આપવા તે રાજદ્વારી શિષ્ટાચારનો એક ભાગ છે. “હું કહીશ કે આ પ્રકારના અભિનંદન સંદેશાઓ રાજદ્વારી શિષ્ટાચારનો ભાગ છે,” વિદેશ વિભાગના પ્રવક્તા મેથ્યુ મિલરે ગુરુવારે તેમની દૈનિક પ્રેસ કોન્ફરન્સમાં પત્રકારોને જણાવ્યું હતું કે, ચીનના વાંધાઓ અંગેના પ્રશ્નના જવાબમાં મેં આ કહ્યું હતું.
