દર વર્ષે વિશ્વભરમાં હજારો લોકો સર્પદંશને કારણે જીવ ગુમાવે છે. પરંતુ, હવે આ સમસ્યાનો જલ્દી જ ઉકેલ આવી શકે છે. વૈજ્ઞાનિકોએ કૃત્રિમ માનવ એન્ટિબોડીઝ તૈયાર કરી છે જે કોબ્રા, કિંગ કોબ્રા અને ક્રેટ જેવા અત્યંત ઝેરી સાપના ડંખને નિષ્ક્રિય કરશે. સંશોધકોએ દાવો કર્યો હતો કે એન્ટિબોડીની અસર પરંપરાગત એન્ટિવેનોમ (એક પદાર્થ જે ઝેરની અસરને દૂર કરે છે) કરતાં લગભગ 15 ગણી વધુ હોવાનું જાણવા મળ્યું હતું.
સંશોધકોની આ શોધ સાયન્સ ટ્રાન્સલેશનલ મેડિસિન જર્નલમાં પ્રકાશિત કરવામાં આવી છે. જણાવ્યું હતું કે, આ નવી એન્ટિબોડી એ જ રીતે વિકસાવવામાં આવી છે જે રીતે એચઆઇવી અને કોવિડ-19 માટે એન્ટિબોડી વિકસાવવામાં આવી હતી. ઇન્ડિયન ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ સાયન્સ (IISc), બેંગલુરુમાંથી પીએચડી કરી રહેલા સેનજી લક્ષ્મીએ કહ્યું કે આ પહેલીવાર છે જ્યારે સર્પદંશની સારવાર માટે એન્ટિબોડીઝ વિકસાવવાની આ વ્યૂહરચના અપનાવવામાં આવી છે.
અમેરિકાની સ્ક્રિપ્સ રિસર્ચ ઇન્સ્ટિટ્યૂટના સંશોધકો, જેઓ સંશોધન ટીમનો ભાગ હતા, તેમણે કહ્યું કે આ અભ્યાસ સાર્વત્રિક એન્ટિબોડી સોલ્યુશન તરફ એક પગલું છે, જે આપણને વિવિધ પ્રકારના સાપના ઝેરથી બચાવી શકે છે. સર્પદંશથી સૌથી વધુ અસરગ્રસ્તોમાં ભારત અને સબ-સહારન આફ્રિકાના વિસ્તારોનો સમાવેશ થાય છે.
એન્ટિવેનોમ તૈયાર કરવાની વર્તમાન પદ્ધતિ ખૂબ જટિલ છે
કાર્તિક સુંગરે, એસોસિયેટ પ્રોફેસર, IISc, જણાવ્યું હતું કે, એન્ટિવેનોમ વિકસાવવાની વર્તમાન પ્રક્રિયામાં ઘોડા, ટટ્ટુ અને ખચ્ચર જેવા પ્રાણીઓમાં સાપના ઝેરનું ઇન્જેક્શન અને તેમના લોહીમાંથી એન્ટિબોડીઝ એકત્રિત કરવાનો સમાવેશ થાય છે. આ એક ખૂબ જ જટિલ અને જોખમી પ્રક્રિયા છે કારણ કે આ પ્રાણીઓ વિવિધ પ્રકારના બેક્ટેરિયા અને વાયરસથી સંક્રમિત થઈ શકે છે.
તેથી, તેમની પાસેથી મેળવેલા એન્ટિવેનોમમાં આ સૂક્ષ્મ જીવોના એન્ટિબોડીઝ પણ જોવા મળે છે. આ ભેળસેળ તેની અસરકારકતાના સ્તરને નબળી પાડે છે. હવે સંશોધકોએ તૈયાર કરેલી એન્ટિબોડી માટે દાવો કર્યો છે કે તે થ્રી ફિંગર ટોક્સિન (3FT)ની અસરને ખતમ કરી દેશે, જેને સૌથી ઝેરી ઝેર માનવામાં આવે છે. આ એન્ટિબોડી 3FT ના 149 માંથી 99 પ્રકારો સામે અસરકારક છે.
ઉંદરો પર સફળ પરીક્ષણ
સંશોધકોએ પ્રાણીના નમૂનાઓ પર વિકસિત એન્ટિબોડીઝનું પરીક્ષણ કર્યું. ટેસ્ટમાં જાણવા મળ્યું કે માત્ર ઝેર આપવાથી ઉંદરો ચાર કલાકમાં મરી ગયા. પરંતુ જેઓને ઝેર-એન્ટિબોડી મિશ્રણ આપવામાં આવ્યું હતું તેઓ 24-કલાકના અવલોકન સમયગાળા પછી જીવંત રહ્યા હતા અને સંપૂર્ણપણે સ્વસ્થ દેખાયા હતા. ટીમે પૂર્વ ભારતના મોનોક્લ કોબ્રા અને સબ-સહારા આફ્રિકાના બ્લેક મામ્બાના સમગ્ર ઝેર સામે પણ તેમના એન્ટિબોડીઝનું પરીક્ષણ કર્યું અને અપેક્ષિત પરિણામો મળ્યા.
