મોરોક્કોમાં એક લાખ વર્ષ જૂના અવશેષો મળી આવ્યા છે. વૈજ્ઞાનિકોનો દાવો છે કે આ નિશાન માનવ પગના છે. મોરોક્કો, ફ્રાન્સ, જર્મની અને સ્પેનના વૈજ્ઞાનિકોએ એક સંશોધન પ્રકાશિત કર્યું છે જેમાં દાવો કરવામાં આવ્યો છે કે એક લાખ વર્ષ જૂના પગના નિશાન પણ સુરક્ષિત છે. આ પદચિહ્નો માનવ ઉત્ક્રાંતિને લગતા ઘણા રહસ્યો જાહેર કરી શકે છે. અલજઝીરાના અહેવાલ મુજબ ઉત્તરી મોરોક્કોમાં સમુદ્રની નજીકના વિસ્તારમાં એક ખડક પર પગના નિશાન મળી આવ્યા હતા. એવું લાગે છે કે આ ગુણ પાંચ માનવોના સમૂહના છે.
નેચર સાયન્સ જર્નલમાં પ્રકાશિત સંશોધન મુજબ, આ પગના નિશાનો પરથી માનવ જાતિની ઉત્પત્તિ શોધી શકાય છે. જોકે, દરિયાકાંઠાના વિસ્તારોમાં ધોવાણ વૈજ્ઞાનિકો માટે મોટો પડકાર છે. ઘણા માનવ ટ્રેક દરિયામાં ગાયબ થઈ ગયા છે. મોરોક્કોમાં દરિયા કિનારે પથ્થરો પર સંશોધન દરમિયાન આ પગના નિશાન મળી આવ્યા હતા. જ્યારે આ નિશાનો ધ્યાનથી જોવામાં આવ્યા ત્યારે જાણવા મળ્યું કે તેમના કદ અલગ-અલગ હતા.
પુરાતત્વવિદ્ મોન્સેફ સેદરાતીએ અલ જઝીરાને જણાવ્યું કે, પહેલા તો અમને વિશ્વાસ ન હતો કે આ માનવ પગના નિશાન હોઈ શકે છે. પણ જ્યારે બીજા અને ત્રીજા માર્કસ આવ્યા ત્યારે અમે માનવા લાગ્યા. બાદમાં જાણવા મળ્યું કે આ રેતી 1 લાખ વર્ષ જૂની છે.
અહીંથી લગભગ 85 માનવ પગના નિશાન મળી આવ્યા હતા. એવું લાગે છે કે માનવીઓનું એક જૂથ પાણી તરફ જઈ રહ્યું હતું. અગાઉ ઉત્તર અમેરિકામાં પણ પગના નિશાન જોવા મળ્યા હતા. અંગૂઠા અને ફિંગરપ્રિન્ટ્સ દર્શાવે છે કે ત્યારે પણ આપણા જેવા જ માણસો હતા. વિવિધ કદ દર્શાવે છે કે પુરુષો, સ્ત્રીઓ અને બાળકો પણ તેમાં સામેલ હતા.
અત્યાર સુધી વૈજ્ઞાનિકો પણ જાણી શક્યા નથી કે મનુષ્ય અહીં શું કરતો હતો. જો કે, એવો અંદાજ લગાવવામાં આવ્યો છે કે તેઓ પોતાનો ખોરાક શોધવા દરિયામાં જતા હશે. એ પણ શક્ય છે કે તેઓ આ વિસ્તારમાં મુલાકાત માટે આવ્યા હશે અથવા અચાનક આવી ગયા હશે. સેદ્રાટીની ટીમે અભ્યાસમાં શોધી કાઢ્યું કે આ પગના નિશાન તેમની પોતાની વાર્તા કહે છે. તેમની આજુબાજુ જમા થયેલા ખનિજો અને કાર્બન પરથી તેમની ઉંમર કેટલી છે તે જાણી શકાય છે.
સેદ્રાતીએ કહ્યું કે શક્ય છે કે તે સમયે હિમયુગનો અંત આવી રહ્યો હોય અને મનુષ્યમાં પણ પરિવર્તન આવ્યું હોય. અભ્યાસ દર્શાવે છે કે તે સમયે હિમયુગ પૂરો થઈ ગયો હતો. જો કે, તે સમયે આબોહવા અને હવામાન ખરેખર કેવું હતું તે હજુ સુધી જાણી શકાયું નથી. તમને જણાવી દઈએ કે દક્ષિણ આફ્રિકાના વેસ્ટર્ન કેપ પ્રાંતમાં 1995માં મળેલા પગના નિશાન સૌથી જૂના હોવાનું કહેવાય છે. તેમની ઉંમર અંદાજે 1 લાખ 17 હજાર વર્ષ છે. તેમની લંબાઈ 8.7 ઈંચ છે. તેના પરથી જાણવા મળ્યું કે તેનો આકાર સ્લિપર જેવો હતો. તે સમયે મહિલાઓની ઊંચાઈ 122 સેન્ટિમીટર જેટલી હતી.
